Hukukun temel işlevle­rinden biri, “düzen” sağlamaktır. Düzen ise, ku­rallar vasıtasıyla oluşturu­lur. Bu kuralların ulaşılabilir, açık ve belirli olması, onlara güvenin korunması gerekir. Diğer yandan, hukukun sağ­ladığı düzen, içeriksel olarak adil olmalı ve aynı zamanda temel hak ve özgürlükleri ko­rumalıdır.

Hukuk düzenini oluşturan ku­rallar, kendi içlerinde hiyerarşik bir yapıya sahiptir. Buna, “norm­lar hiyerarşisi” denir. Norm­lar hiyerarşisi gereğince, alttaki norm üstündeki normlara aykırı olamaz, onları değiştiremez, kal­dıramaz, sınırlandıramaz, onla­rın belirlediği sınırların dışına çıkamaz. Normlar hiyerarşisi ol­masaydı, bizzat hukukun kendisi kaotik olur ve işlevini yerine ge­tiremezdi.

Sadece Anayasa’da anılan normlar dikkate alındığında, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sis­temi sonrasında Türkiye’deki normlar hiyerarşisi şu şekilde­dir:

-Anayasa

-Temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası anlaşmalar*

-Yasalar

-Cumhurbaşkanlığı kararna­meleri**

-Yönetmelikler

Hukuk düzeni içinde farklı hu­kuk dalları (vergi hukuku, ticaret hukuku gibi) vardır. Her hukuk dalının kendine özgü “adalet-te­mel değerleri” bulunur, çünkü her hukuk dalının amaç ve ko­nusu diğerininkinden farklıdır. Ancak, neticede hukuk bir bü­tündür, daha doğru söyleyişle bir “değerler bütünü”dür.

“Hukuk düzeninin birliği”, farklı hukuk dallarındaki bu ada­let-temel değerlerinin birbirle­riyle çelişmesini engeller. Bun­lar birbirleriyle çelişemezler, ama kimi zaman “rekabet” için­de olabilirler. Böyle durumlarda, -Anayasa’daki ilke ve kurallar te­melinde- bu değerler tartılır ve hangisinin önceliğe sahip ol­duğu belirlenir.

Bu açıklamaların vergi in­celemesi bakımından anlamı şudur:

(i) Kamu giderlerinin kar­şılanması için herkes mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi mükellefleri­nin ödevlerini yerine getirip ge­tirmediği tabi ki denetlenecektir.

(ii) Mükellef........

© Dünya