Ahit külliyâtında, bilhâssa –âlimler nezdindeki müşterek tefsîrlere göre– Bereşit bara Elohim (Başlangıçta Tanrı göğü ve yeri yarattı), sözüyle yaradılışın maksadına yönelik îzâhlar barındıran bu haşmetli külliyenin ilk kitabı olan Bereşit (בְּרֵאשִׁית, “Başlangıçta”, batı terminolojisinde “Genesis”, Türkçe'de “Yaradılış”)'de, “Hittî” yâhût Hitit'li Beeri'nin kız evlâdı «Yehudit» (Judith) adı karşımıza çıkarken, Yahudi dînî otoritelerince apokrif, yâni “kaynağı muğlak, aslına uygunluğundan tereddüd edilen, îtimâd edilmeyen, güven duyulmayan” ilân edilen; fâkat Hristiyan âleminde kanonik, meâlen “dînî mercîlerce kutsal” addedilen Yehudit veyâ Yudit'in Kitabı metninde bir diğer Judith adı geçer.

Judith, İbrânîce yehudit (יְהוּדִית) sözcüğünden gelir. Esâsen, «Yehuda» isminin, hakîkî, itibârî veyâ telâffuzu cihetiyle “müennes” hâli, femineni yâhût dişili. Batı toplumlarında Judith, Judithe, Judita, Jutta, Jodie, Jody, Judi, Judy ve benzer muhtelif versiyonlarıyla çoğunlukla kız çocukların isminde yaşayan; lâkin Jude ve June olarak erkek çocuklarının da kulağına fısıldanan biblical üslûblu veyâ Kitâb-ı Mukaddes'e dâir bir özel ad. “Rabbin övgüsü, medhi,” demek.

Mânen çağrıştırdığı anlam veyâhût –linguistik bir ifâdeyle– konotasyon, –Yahuda kavminin ikâmet ettiği şehrin etrâfını kuşatan ve dînî anlatıda gözü dönmüşlüğü, zâlimliği ve gaddarlığı ile tasvîr edilen Nebukadnezzar'ın ünlü kumandanı Holofernes'in güzelliğinden etkilenerek sofrasına dâvet ettiği kent eşrâfından cesûr bir kadın olan Yehudit'in tuzağına düşüp kafasının kesilmesi netîcesinde Betulya âhâlisinin Yehudit'in kahramanlığıyla halâs oluşu, selâmete ermesi veyâ kurtuluşu hâdisesine istinâden– “Kurtuluş”, yâni –ilâhiyatsal bir tâbirle– deliverance'dır.

Milâttan evvel 1.asırda neşredildiği düşünülen bu hamâsetin, bahâdırlığın veyâ kahramanlığın öyküsü, nefret söylemine üzerine kıymetli çalışmalarıyla tanınan filozof Judith Butler'ın, reşîd olmayan oğlundan tahtı devralarak târihin her şeye muktedir kadın imparatoriçelerinden Bavyera Düşesi Judith von Bayern'in ya da İngiliz aktör Jude Law'un adında yaşar.

Bu isim, Türkiye Yahudi toplumunda da, sıklıkla kız çocuklara konan adlardan. İsmin taşıdığı mânâ da geçen haftalarda rast geldiğim Metin Delevi'nin Judeo-Espanyol (Yahudi İspanyolcası) dilinde kaleme aldığı Una eroina de Hanuka (Bir Hanuka Kahramanı) makalesinin başlığında da görüldüğü gibi -eski bir deyişle- görkemli bir celâdeti ya da büyük bir kahramanlığı çağrıştırır. Makalede, (Yehudit'in) “meşhûr” keçi peyniri (“renomado” kezo de kavra)'nden bahsedilir. Hikâyeye göre o harâretli akşam, Yehudit, Holofernes'in vâkî olduğu ziyâfet çadırına girdiğinde karşılaştığı........

© Dikgazete.com