“Avrasya jeopolitiğinin parlayan yıldızı” ifadesi, Azerbaycan’ın son yıllarda bölgesinde sergilediği yükselişi en iyi anlatan tanımlamadır. Bu nitelendirmenin patenti bana ait; zira Azerbaycan gerçekten de Güney Kafkasya’da lider bir devlet olarak tarih sahnesindeki yerini sağlamlaştırıyor. Enerji kaynakları, stratejik coğrafi konumu ve askeri kapasitesi, Bakü’yü bölgesel denklemlerde vazgeçilmez bir aktör haline getirmiş durumda.

Ancak Azerbaycanlı liderlerin unutmaması gereken kritik bir gerçek var: Türkiye’nin siyasi, askeri ve ekonomik desteği olmadan, Rusya veya İran gibi bölgesel güçlere karşı uzun vadeli direnç gösterebilmesi ya da bağımsızlığını koruması son derece zordur. Bu yalnızca askeri caydırıcılık açısından değil, uluslararası arenada meşruiyet ve diplomatik koruma açısından da geçerlidir. Türk devletinin onayı ve stratejik uyumu olmadan atılacak her adım, özellikle Batı’nın cazip görünen fakat uzun vadede riskli projeleri bağlamında, Azerbaycan’ın aleyhine sonuçlar doğurabilir. Bu bağlamda Bakü’nün, bölgesel ittifak siyasetini, Ankara merkezli ve çok kutuplu dengeler gözetilerek inşa etmesi hem kendi güvenliği hem de Türk Dünyası vizyonunun sürdürülebilirliği açısından hayati önem taşır.

Zengezur Koridoru tartışmaları, bu gerçeğin en somut göstergesidir. Koridor, Azerbaycan’a stratejik bir ulaşım ve ticaret hattı kazandırırken, aynı zamanda küresel güç rekabetinin tam ortasında yer almasına yol açıyor. ABD veya Batı merkezli garantörlük modelleri, ilk bakışta ekonomik fırsatlar sunsa da uzun vadede bölgesel dengeleri değiştirecek, Bakü’nün hareket alanını kısıtlayabilecek sonuçlar doğurabilir. Türk devletinin onayı ve stratejik uyumu olmadan bu tür bir projeye adım atmak, Azerbaycan’ı kendi coğrafi avantajlarını başkalarının jeopolitik araçlarına dönüştüren bir konuma sürükleyebilir.

Bu nedenle Bakü, Zengezur Koridoru’nun işletme ve güvenlik mekanizmasını Türkiye ile eşgüdüm içinde yürütmeli, aynı zamanda Rusya, İran ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ile denge politikası izlemelidir. Aksi takdirde koridor, “Türk Dünyası coğrafi sürekliliği” vizyonunu güçlendirmek yerine, Azerbaycan’ın üzerinde dış baskı unsuru olarak kullanılabilir.

Ermenistan ve Azerbaycan liderleri, Cuma günü Beyaz Saray'da ortak bir bildiri imzalayarak, iki ülke arasındaki yaklaşık kırk yıllık çatışmayı sona erdiren Trump yönetiminin kolaylaştırıcılığındaki bir barış anlaşmasına bağlılıklarını bildirdiler. Azerbaycan ve Ermenistan liderlerinin Trump’ın huzurunda imzaladığı anlaşma, Zengezur Koridoru’nun geleceğini ABD kontrolüne devreden bir sürecin başlangıcı olarak görülüyor.

Bu durum, Türkiye’nin Kafkasya’daki stratejik konumunu doğrudan etkileyen, çok boyutlu bir gelişme niteliğinde. Anlaşmanın merkezinde, kökenleri Sovyetler Birliği’nin dağılmasından çok önceye uzanan ve Batı’da uzun süredir farklı isimler altında gündemde tutulan “Zengezur Koridoru” projesi yer alıyor. Bu plan, başlangıçta NATO ve İsrail tarafından tasarlandı ve son otuz yılda “Paul Goble Planı” gibi farklı formatlarda yürütüldü.

Bu koridor, Azerbaycan’ın ana karası ile Nahçıvan’ı doğrudan bağlayarak Türkiye’ye kara yoluyla Orta Asya’ya erişim imkânı sağlayacak. Türkiye açısından bu, “Türk Dünyası coğrafi sürekliliği” vizyonunun kilit taşı. Ancak hattın ABD denetimine geçmesi, Ankara’nın Anadolu-Orta Asya entegrasyonu hedefinde doğrudan dış güç kontrolü anlamına geliyor. Washington, bu hattı sadece lojistik değil, siyasi ve askeri nüfuz hattı olarak kullanma potansiyeline sahip. Rusya’nın Kafkasya’daki etkisini zayıflatabilecek bu hamle, aynı zamanda Türkiye’nin bağımsız hareket alanını daraltabilir. Enerji ve ticaret geçişleri üzerinde dolaylı bir Amerikan denetimi, Ankara’nın bölgesel oyun kurucu rolünü kısıtlayacaktır.

ABD garantörlüğündeki bir koridor, Azerbaycan’ın güvenlik tercihlerinde Batı’ya yönelme eğilimi olarak algılanabilir. Bu durum, Türkiye–Azerbaycan ilişkilerinde diplomatik dengeleri........

© Dikgazete.com