Türkiye, küresel ekonominin tam ortasında, adeta Avrasya’nın kalbinde atıyor. Fakat yıllardır karşısına çıkan en büyük engellerden biri, ihracatının 500 milyar dolar sınırını aşamaması… Bunu bir duvar gibi görenler de var, aşılmaz bir set sananlar da… Fakat gerçek şu: Eğer Türkiye bu eşiği aşamazsa, ekonomik anlamda küresel yarışta bir üst lige çıkması, cari açık ve bütçe disiplini sorununu çözmesi, vatandaşına refah sunması çok zor olacak.

Neden mi?

Gelin, sayılarla, tarihle, örneklerle ve dünyadaki gelişmelerle bu meselenin anatomisini birlikte çıkaralım.

Türkiye, 2024 yılı itibariyle yaklaşık 261 milyar dolarlık mal ihracatı yaptı. Ancak ithalat rakamları da en az 344 milyar dolar civarında. Yani her yıl ortalama 70-80 milyar dolar arasında kronik bir dış ticaret açığı oluşuyor.

Bu, ne demek?

Şu demek: Türkiye, kazandığından fazlasını harcıyor. Bu açığı kapatmak için ise her yıl dışarıdan borçlanmak, sıcak para çekmek ya da rezervleri eritmek zorunda kalıyor. Ve işte tam burada, ekonomik kırılganlık başlıyor: Kur şokları, faiz artışları, yatırımcı güveninin zedelenmesi, enflasyonist baskı… Ve tabii ki vatandaşın cebine yansıyan pahalılık, işsizlik ve refah kaybı.

Bugün dünyada ihracata dayalı kalkınma modeliyle “orta gelir tuzağını” aşan ülkelere bakın: Çin, Güney Kore, Vietnam, Tayvan… Hepsi ihracatın baş döndürücü artışıyla adeta birer kalkınma harikası oldular. Örneğin Çin, 1999’da sadece 194 milyar dolar olan ihracatını, tam 15 yıl sonra, 2014’te 2,5 trilyon dolara fırlattı. O dönemde dünyada ihracatın yüzde 11’i tek başına Çin’den geldi!

Peki Türkiye?

2014’te ihracatı 157 milyar dolar, 2024’te ise sadece 261 milyar dolar. Tam 10 yılda yalnızca yüzde 65’lik bir artış… Oysa Çin, aynı zaman diliminde yaklaşık 13 kat büyüdü! Türkiye, coğrafi konum, girişimci ruha sahip genç nüfus, tarım ve sanayi potansiyeli, enerji koridorlarının merkezi gibi avantajlara rağmen bu büyüme dinamiğini harekete geçiremiyor.

2011 yılında dönemin Başbakanı önüne konan “2023’te 500 milyar dolar ihracat” hedefi aslında, sıradan bir sayı değildi. Bir vizyondu, Türkiye’yi orta gelir tuzağından kurtarıp, gelişmiş ülkeler ligine taşımayı hedefliyordu. Ancak, 2023’e gelindiğinde bu hedefin neredeyse yarısında kalındı.

Buradaki temel sorun, 500 milyar dolarlık ihracat hedefinin bilimsel ve bütüncül bir stratejiye dayandırılmadan, ağırlıklı olarak sektörlerin kendi beyanları üzerinden Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) koordinasyonunda oluşturulmuş olmasıydı. TİM, proje için ilgili ihracatçı birlikleriyle temasa geçip, “2023 yılında ne kadar ihracat yapabileceğinizi öngörüyorsunuz?”........

© Dikgazete.com