Son yüz yıl boyunca Türk milleti yalnızca darbelerle, krizlerle değil; çok daha sinsi, çok daha derin bir projeyle karşı karşıya kaldı:

İslam’ı dönüştürme, parçalama ve kontrol altına alma projesi.

Bu proje sadece 100 yıllık bir plan değildi. En az 300 yıllık bir aklın ürünüydü.

Ve daha da geriye gidilirse, yaratılışın ilk gününe, şeytanın Adem’e secde etmeyişine kadar uzanan bir hikâyenin modern tezahürüydü.

1717’de Londra’da kurulan Büyük Mason Locası ile birlikte Batı aklı, “tek dünya dini, tek dünya devleti” hedefini kurumsallaştırdı.

Osmanlı’ya sızan Jön Türkler, İttihatçılar ve sonrasında Cumhuriyet kadroları, bu planın ilk fazını oluşturdu.

Hilafetin kaldırılması, dinin hayattan tasfiyesi, Batı’ya dayalı seküler kimlik inşası bu sürecin parçasıydı.

Bu, Toynbee’nin Herodian tanımıyla birebir örtüşen bir kopuştu:

Kendi medeniyetine düşman, Batı’ya hayran seçkinler zümresi…

Cumhuriyet’in ilk yıllarında hilafetin kaldırılması (1924), medreselerin kapatılması, tekke ve zaviyelerin yasaklanması, Latin alfabesi, miladi takvim gibi Batı’ya dönük reformlarla halkın dini ve kültürel hafızası kesintiye uğratıldı.

Devlet, İslam'ı bireysel alana hapsetti; kamusal alanda Batılılık esas alındı.

Çok partili hayata geçiş ve dini serbestlik rüzgârları, halkın dinine dönmesini sağladı.

Ancak uzun süreli baskılar ve kültürel travma, bu dönüşü çoğu zaman şekilciliğe, tepkiselliğe ve bağlamdan kopuk yapılara dönüştürdü.

Cemaatler güçlendi ama düşünce zayıfladı.

İnanç duygusallaştı, hikmet ve tefekkür geri planda kaldı.

Toynbee’nin tanımıyla bu da Zealot fazıydı:

Ritüele saplanan ama ruhu kuruyan dini hareketler...

1980 darbesi sonrası yükselen Fetullahçı yapı, 1990’larda medya ve eğitim aracılığıyla büyüdü.

2000’lerde devlet içinde paralel bir yapılanmaya dönüştü.

2013’te MİT Krizi,........

© Dikgazete.com