Orhan Veli sansür, muzır fikirler, Tercüme Dergisi ve dini içerikte bazı dergiler üzerine kısa kısa görüşlerini bildirirken, ‘Demokrasi Sayısı’ başlıklı yazısında lafı Rıza Çavdarlı’ya getirir.

“… Tanrı Kulu’nun başyazarı Rıza Çavdarlı’yı öveceğim. Rıza Çavdarlı ile akşamdan akşama meyhanede görüşürüz. Dün akşam yine konuşuyorduk. Bana bir şiir okudu. Daha doğrusu kimseye zahmet olmasın diye mezar taşını ölümünden evvel kendisi yazmış. Pek hoşuma gitti. Bu güzel şiirden okurlarımın da istifade etmesini isterim:”[1]

Bu yazı ve Rıza Çavdarlı’dan alıp okuyucularına aktardığı şiir, 19 Nisan 1947 tarihli Zincirli Hürriyet’te yayımlanmış. Hazır elimde Orhan Veli’nin Bütün Yazıları varken ve yayına hazırlayanlar zaten işlerini layıkıyla yaptığından alıntıyı dergiden değil kitaptan yaptım.

Mesele bu değil aslında. Mesele hepimizin yakından bildiği üzere bir şiirin başlığı altında iki farklı şiirin iki farklı zamanda yazılmış olması.

Rıza Çavdarlı hakkında kısa bir araştırma yaptığınızda Servet-i Fünun’dan dönemin gazetelerine, kitaplarından hayatına çok şey öğrenebiliyorsunuz zaten. Hatta ‘Eski Türklerde Şarap ve Tarihi’ başlıklı bir yazısı var ki çok iyi bir inceleme. 5 Mayıs 1937 tarihli Yarım Ay dergisinin 4’üncü sayfasında yayımlanmış.

Oluyor, olur. Edebiyatımızda esinlenme, aşırma, aktarma olmuştur, olur. Erdoğan Alkan özellikle şairlerimizin Fransız şairlerinden ne derece esinlendiğini, esinlenmekle kalmayıp nasıl benzer dizeler kurduğunu yazmıştır.

Verlaine (Nevermore)
Hatıra, hatıra, ne istiyorsun benden? Sonbahar

Tarancı:
Bilmem ki hatıralar
Ne istersiniz benden
Gelir gelmez sonbahar [2]

Bir örnek olması için Erdoğan Alkan’dan yaptığımız bu alıntı Paul Verlaine ile Cahit Sıtkı şiiri arasındaki benzerliği koyar ortaya.

Orhan Veli ile Rıza Çavdarlı arasında ‘akşamdan akşama’ geçen buluşmalardan birinde ise Çavdarlı’nın okuduğu şiirin başlığı ‘Kitabei Sengi Mezar’dır. Çavdarlı bu şiiri ne zaman yazmış bilmiyorum. Ancak o gece Orhan Veli’ye okuması, Orhan Veli’nin hiçbir kıskançlık, haset ya da ‘aşırma’ duygusu taşımadan arkadaşının şiirini alıp yazısına eklemesi, iki insan........

© Diken