16 Ağustos 2024 Cuma akşamı Kadıköy’den aldığım birkaç el yazması kitap ve evrak arasından fotoğrafını paylaşacağım şu tek varak da çıktı.

Varağın bir yüzündeki iki beyitten:

“Ne mümkindir vefâ ummak cihânın bî-vefâsından,
Muhibb-i sâdıkı yeğdir kişinin akrabâsından.”

olanın Türkçesini, 17 Ağustos 2024 günü X hesabımdan paylaşıp “İkinci beyit Farsçacıların işi!” diye yazmıştım.

Dindar Negiş, Türkçe beytin vezni için “Nadir bir vezin kullanılmış: mefâ’îlün/mefâ’îlün/mefâ’îlün/mefâ’îlün” diye açıklamada bulundu.

Ben Türkçe beyti paylaşırken “17 Ağustos depreminin mağdurlarını saygı ve rahmetle anarım.” diye yazmıştım; @_keyfekeder34 adlı bir kullanıcı, aynı gün “6 Şubat depreminden sonra “Muhibb-i sâdıkı yeğdir kişinin akrabasından..” kısmının tecellisine şahit oldum..”, diye kendi tecrübesini belirtti.

Farsçacılara yaptığımız çağrıya ise Yasin Şale aynı mecrada aynı gün cevap vererek Farsça beyti okuyup anlamlandırmıştır:

“Baba Tahir’in bir şiirinin farklı versiyonu olmalı:

“Be-dünya dil ne bended her ki merdest
Ki dünya serbeser endûh-i [u] derdest.”

[İnsan olan dünyaya gönül bağlamasın,
Zira dünya baştan başa üzüntü ve dertle dolu.]

Yasin Şale, en alttaki ilk bakışta rastgele çizilmiş bir satıra benzeyen yazının ise tersten “Hâlik-un nehâr” (Günün Yaratıcısı) okunduğunu belirtmiş ki, bu da kâtibin ustalığını gösterebileceği gibi, bir yandan onun hünerini göstermek istediğine yorulabilir.

Varağın öbür yüzünde ise başta, ucu yırtık olduğu için kimin verdiği belli olmayan aşağıdaki fetva vardır: “Fetvâ-yı Şerîfe

“Zeyd-i zimmî Ömer-i müslümanın kurbanıñ zebh eylese ş[er‘an] yerine geçer mi? el-Cevâb: Geçmez.”

Bu tek yaprağın asıl şaşırtmacası ise “Menâkıb-ı Râbia” adlı bölümüdür. Burada kimliği meçhul müellif kelime oyunu yapmış, münasebet düşürerek “arslan” kavramının her geçtiği yerde, onun başka bir anlamdaşını kullanmayı yeğlemiştir. Bunlar sırasıyla leys, esed, qonğır, heysam, şibil, arslan kelimeleridir. Qonğır ve arslan kelimeleri dışında kalanlar Arapçadır.

Qonğır sözcüğü sözlüklerde arslan anlamında tespit edilmemiştir. Ancak burada bağlamdan arslan anlamı çıkmaktadır, onun bu anlama gelmesi müellifin her fırsatta arslanı başka bir kelimeyle anmasından da bellidir. Yalnız kelimenin anlamının belirsizliği yanında, buradaki yazılışında da bir sorun var gibidir. Kelime “qongız” gibi de okunabilir. “Qonğız”ın Tatarcada aşağıdaki beyitte şöyle bir anlamı vardır:

“Havada yonduz
Sularda kongız
Azîze baldız yılama
Kaldırmam yangız.”

(Havada yıldız
Sularda böcek........

© dibace.net