“Gönderme” (telmih); özellikle divan şiirinde bir şiire, hikâyeye, efsaneye, kutsal metinlere, bir hadise, kıssa ya da tarihî bir olaya gönderme yapma sanatıdır. Divan edebiyatından sonra, Tanzimat, Servet-i Fünun ve Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinde de çok sık kullanılan sanatlardandır telmih sanatı. Yerine göre kullanıldığında hoş duran bu sanatı, şairim diyen hemen herkes en az bir kere kullanmıştır şiirinde.

Şiirde göndermeler -ki ben buna istinat duvarı diyorum- her zaman tehlikelidir ve her an şairinin üzerine yıkılabilir. Telmih (gönderme), ustasının elinden çıkmazsa ya da kararında yapılmazsa şiir en küçük bir sarsıntıda yer ile yeksan olur.

Edebiyatımızda öyle şairler var ki âdeta başka bir usta şairin papağanı gibi ha babam ünlü dizeleri kendisi yazmış gibi monte eder şiirine. Dolayısıyla da çalıntı dizeler malum şairin dizelerinden daha güçlü olduğu için paratoner gibi çeker dikkati. Bilinen telmihten medet uman şaşkın şairin şiiri de orta yerde kalakalır ama ustası öyle mi ya?..

“Yaş otuz beş! yolun yarısı eder
Dante gibi ortasındayız ömrün…”

Cahit Sıtkı Tarancı’nın en ünlü şiiri olan “Otuz Beş Yaş” şiiri bu mısralarla başlar. Peki “Dante gibi ortasındayız ömrün” dizesiyle anlatılmak istenen nedir? Cahit Sıtkı Tarancı burada ünlü İtalyan şairi “Dante”nin adını kullanarak ne yapmak istemiştir?..

“Dante Alighieri, 1265 yılında Floransa’da doğmuş bir İtalyan Şairdir. 1274 yılında, yani Dante dokuz yaşındayken, komşulardan birinin verdiği davete babasıyla birlikte giderler. Dante orada komşularının sekiz yaşındaki kızı Beatrice’i görür ve ona çocukça bir sevgiyle bağlanır. İkinci defa karşılaştıklarında ise Dante on sekiz ,Beatrice ise on yedi yaşında birer genç olmuşlardır. Dante’nin, Beatrice’e duyduğu çocukça sevgi, ikinci karşılaşmadan sonra platonik bir aşka dönüşecek ve ömrünün sonuna kadar devam edecektir.

Dante, duygularını kimseye açmaz; hatta sevdiğine bile söylemez. Bu karşılıksız aşktan habersiz olan Beatrice, 1288 yılında zengin bir şövalye ile evlenir ve evlendikten iki yıl sonra, 1290 yılında hayata gözlerini yumar.

Şairin kalbinde silinmez bir iz bırakan Beatrice’in ölümü üzerine, Dante’nin platonik aşkı, mistik ve ilâhi bir aşka dönüşür ve Beatrice, Dante’nin kalbinde ölmezliğe erişir. Beatrice öldüğünde, sevgilisinin adını ölümsüzleştirecek bir eser yazmayı düşünen Dante, kendini tamamen okumaya verir.

Derken1300 yılında, yani Dante otuz beş yaşında iken Beatrice eşliğinde........

© dibace.net