İnsan değerli bir varlıktır deriz. Peki insanın değeri nereden kaynaklanıyor, elbette ki özelliğinden. İnsanın özelliği ise onu diğer canlardan ayıran yandır. Herkes bu yanın akıl olduğunu söyler. Ben buna itiraz ediyorum: Bizi hayvandan ayıran tek başına akıl değildir bir de “vicdan” vardır. Çünkü derece farkıyla çoğu hayvanda da akıl olduğu artık bugün bilinen bir gerçektir. Ama vicdan insana mahsustur. İnsanın vicdan sahibi bir varlık olması adalet duygusunu geliştirmiştir. Anadolu’da vicdansız insanlara “vicdanı kör” derler. Kurtuluş da o vicdanı kör etmemede saklı. Bu da bizi ister istemez hukuka götürür.

Hukuk adaleti gerektirir. Vicdan ile adalet kardeştir ve hatta iyi yasalar vicdanın yazıya dökülmüş halidir. O nedenle vicdan herkesin göğsünde taşıdığı adil bir yargıçtır, velev ki onu çürütmemiş olsun. Çünkü vicdanı körelmiş bir insan, canlılar ve hayvanlar âleminin en zalimi haline dönüşebiliyor.

İnsan aklı ve vicdanı sebebiyle “eşref-i mahlukat (varlıkların en şereflisi)” diye addedilir, ne ki yeryüzünde kendi türünü işkence ederek öldüren, katliamlar yapan tek varlık da gene insandır. İşte bundan dolayıdır ki insan topluluğunun bir arada insanca ve insanlık onuruna yaraşır bir düzeyde yaşamasının tek güvencesi adil işleyen bir hukuk düzenidir. Peki insanoğlu böyle işleyen bir hukuka ulaşabilmiş mi?

Friedrich Nietzsche’nin bu konuda anlamlı bir tespiti var, diyor ki: İnsanoğlu ezelden beri iki büyük sorun yaşamaktadır. Bunlardan biri eşitsizlik diğeri de anlamsızlıktır.

Yaşadığımız sorunların büyük çoğunluğunun temelinde eşitsizlik vardır; kadın- erkek eşitsizliği, zengin-fakir........

© Cumhuriyet