Eski Çin’deki memuriyet sınavı sistemi “Keju”, dünya tarihindeki en uzun süreli ve etkili kamu görevlisi seçme sistemi olarak biliniyor. Sui (581-618) ve Tang (618-907) hanedanları döneminde geliştirilen ve Qing Hanedanı’nın sonuna (1905) kadar süren bu sınav sistemi, soylu kökeni olmayan kişilerin, hatta köylülerin de devlet görevlerine yükselmesini sağlamasıyla ve devlet memurlarının liyakate dayalı olarak seçilmesiyle Çin tarihinde derin bir iz bırakmıştır. Yerel sınavlar (xiangshi), başkent Beijing’deki sınav (huishi) ve imparatorluk sarayı sınavı (dianshi) olmak üzere üç aşamada gerçekleşen bu zorlu sınav, yolsuzluğu ve kayırmacılığı önlemekte etkili olmuş, yetkin ve bilgili memurlar yetiştirmenin önünü açmıştır. Pek çok Çin edebiyatı klasiğinde, örneğin “Kırmızı Köşk’ün Rüyası”nda söz edilen Keju, kadınları dışlayan özelliğiyle de eleştirilere uğramıştır.

Keju’nun 1905’te sona ermesinin ardından Çin değişik sınav sistemleri denedi ve 1949 devriminden üç yıl sonra 1952’de üniversitelere giriş için merkezi bir sistem geliştirildi. “Gaokao” denilen bu sitem Kültür Devrimi nedeniyle verilen 10 yıllık aranın ardından 1977’de modernize edildi ve Deng Xiaoping’in reformlarıyla birlikte bugüne uzanan, milyonlarca öğrencinin kaderini belirleyen niteliklerine kavuştu. Haziran ayı geldiğinde, Çin’de milyonlarca öğrencinin zorlu hazırlık sürecinin, stres dolu geri sayımının da sonuna yaklaşılmış demektir, tam da şu günlerde heyecan üst seviyededir eminim ki.

Her yıl genellikle 7-8 Haziran günlerinde yapılan, lise son sınıf öğrencilerinin geleceğini belirleyen “Yüksek Eğitim Sınavı”, Çince adıyla “Gaokao”dur bunun nedeni. Bu sınav,........

© CGTN Türk