Geçtiğimiz haftalarda Avrupa’nın farklı kentlerinde kurulan traktör barikatları, neoliberal gıda rejiminin artık dikiş tutmayan yanlarını bir kez daha deşifre etti. Yunanistan’da destek ödemelerindeki sorunlar, Fransa’da sığır nodüler dermatitine karşı dayatılan itlaf politikası, Brüksel’de ise AB-Mercosur anlaşmasına karşı düzenlenen blokajlar, farklı başlıklardan beslenen ortak bir sıkışmayı görünür kıldı. Eylemler, ilk bakışta farklı sorunlardan besleniyor gibi görünse de resmin bütününde tek bir gerçeğe işaret ediyor: neoliberal gıda rejimi bir temsiliyet ve yönetim krizi içindedir. Riskin ve maliyetin tamamen üreticinin omuzlarına yıkıldığı bu zamanda çiftçi eylemleri tekil krizleri aşan yapısal bir hesaplaşmaya dönüşüyor.

Kasım sonundan bu yana Yunanistan’da çiftçiler, tarım desteklerinin gecikmesini protesto ederek özellikle ulaşım ağını hedef alan bir eylem dalgası başlattı. Kıvılcım, AB kaynaklı sübvansiyonların aylarca ödenmemesi ve yaklaşık 600 milyon avroluk açığın oluşmasıydı; hükümet gecikmeyi tarım fonlarındaki yolsuzluk soruşturmasına bağladı. Ancak on binlerce üretici, ekim öncesi tohum, yem ve mazot alamadı.

Koyun-keçi çiçeği salgını nedeniyle sürülerin azaltılması, sel felaketlerinin yaralarının hâlâ sarılamaması ve girdi maliyetlerindeki artış bu öfkeyi besledi. Zira geciken her ödeme, köylü için daha fazla borç ve iflas riski demekti.

Kısa sürede eylemler birkaç noktadan çıkıp ülke çapında koordineli bir harekete dönüştü. Traktör konvoyları ana otoyolları ve kuzeyde Bulgaristan, Türkiye ve Kuzey Makedonya’ya açılan sınır kapılarını zaman zaman kapattı; TIR’lar kuyruklarda bekledi.

Çiftçilerin hedefi doğrudan lojistik merkezlere kaydı. Heraklion’da bir grup eylemci güvenlik hattını aşarak apron kısmına girince uçuşlar geçici olarak durduruldu. Tesalya’daki Volos limanı da aynı dalga içinde traktör ve kamyonlarla bloke edildi; tahıl ve diğer tarım ürünlerinin yüklemesi aksadı.

Çiftçilerin temel talepleri, geciken AB ve ulusal desteklerin hızla ödenmesi, soruşturmanın gerçek üreticileri cezalandırmadan yürütülmesi, hayvan hastalıkları ve seller nedeniyle oluşan kayıpların telafi edilmesi ve girdi maliyetlerini aşağı çekecek kalıcı önlemler şeklinde çeşitlendi. Hükümet yıl bitmeden ödemelerin büyük kısmının yapılacağını söylüyor, ancak çiftçiler somut adım görmeden protestoları bırakmama eğiliminde.

Kasım sonunda Avrupa Parlamentosu ve Komisyon’da AB-Mercosur serbest ticaret anlaşmasında sona gelinmişken, La Via Campesina Avrupa Koordinasyonu (ECVC) bileşeni çiftçiler önce Strazburg ve Brüksel’de sokağa çıktı. İki kentte eş zamanlı yapılan eylemlerde ortak talep, anlaşmanın tamamen reddedilmesi ve çiftçilerin “toksik serbest ticaret” adına feda edilmemesiydi.

Strazburg’da........

© Birgün