Trump devrinde ekonomi ile ilgili bir yazı yazmak, giderek daha dinamik, heyecanlı, bir o kadar da stresli bir uğraş haline geldi. Çünkü siz tam yazı başına oturuyorsunuz; ya hazret yeni bir demeç patlatıyor, ya da bir devlet kurumundan beklenmedik bir açıklama geliyor, tüm denklemler değişiyor. Bunun en son örneği 12 Nisan Cuma akşamı yaşandı ve bilgisayarlar, akıllı telefonlar, çipler, çip üretiminde kullanılan makineler, işlemciler, modemler, güneş panelleri gibi teknoloji ürünlerinin ek tarifelerden muaf tutulacağı bildirildi. Bu mallar sadece ilk hamlede ilan edilen gümrük vergisine tabi olacak dendi. Derken bu adımların geçici olduğu, “ulusal güvenlik “ soruşturmalarından sonra tekrar yürürlüğe gireceği haberi geldi. Bilinmez siz bu yazıyı okurken belki de tablo tamamen değişmiş olur!

Düşünün bir kere 5’e varan vergiler açıklanmış, birçok siparişler iptal edilmiş, bazı gemiler yoldan çevrilmiş, panikle birtakım ithalat öne çekilmiş, ABD’ye varan bir kısmına yüksek vergiler ödenmiş. Böyle bir kargaşa ortamı belirsizlikten hazzetmeyen kapitalizmin işleyiş mantığına da aykırı. Bu koşullarda bırakın uzun vadeli yatırım kararı almayı, sipariş vermek dahi riskli. Tüm bu gelişmeler ekonominin çarklarını yavaşlatarak, yaratacağı bir arz şoku sonrası üretim ve istihdamı aşağı çekecek ölçüde önemli.

Trump sürekli kameraların önünde, o anda aklına geleni söyleyerek meddahlık icra ediyor gibi bir izlenim veriyor. Ama belli ki perde arkasında lobi faaliyetleri, pazarlıklar sürüyor. Zaten kabinesi servet sahiplerinin vekillerinden değil bizzat kendilerinden oluşuyor. Trump 2.0 dönemi başladığında bakanlarının toplam serveti 340 milyar doları buluyor, Biden’ın ekibinin 118 milyon dolarlık mal varlığının 2.881 katına ulaşıyordu. Yani tarihin gördüğü en plütokratik yönetimiyle karşı karşıyayız. Ancak yine de çıkarı zarar gören, yeterince gözetilmediğini düşünen patronlar gerektiğinde hemen devreye giriveriyor, tavizler koparmaya gayret ediyor.

Bunların başında Apple geliyor. İPhone üreticisi dev şirketin piyasa değeri gümrük vergilerinin keskince artışıyla 640 milyar dolar gerilemişti. Bu planda ısrar edilmesi halinde, bir akıllı telefonun 3.500 dolardan daha ucuza satılması olanaklı görünmüyordu. Çünkü şirket üretiminin �’ini Çin’de gerçekleştiriyor. ABD’ye yönelik ihracatın ikinci büyük üretim üssü Hindistan’a yıkılması halinde bile toplam ABD talebinin sadece @’ının karışlanabileceği bildiriliyordu. Ayrıca Çin’in uzman mühendislerini ve ilgili yedek parçalarını Hindistan’a kaydırarak üretimi hızlandırmak konusunda istekli davranmadığı görülüyordu.

ABD’nin akıllı telefon, elektronik eşyalar, video oyunları gibi önemli ithalat kalemlerinin dörtte üçü Çin’den geliyor.........

© Birgün