Sanat hakkında insanlardan işittiklerim ve okuduklarımdan yola çıkarak bu makalede sanat eserlerinin nasıl algılanıp değerlendirilebileceğini irdeledim. Gündelik hayatta bir sanat eseriyle ilgilenen (izleyen veya dinleyen) insanlar, genellikle ani ve duygusal tepkiler verebilmektedir. Bunlar da -sanata dair herhangi bir bilgisi olmasa da- sadece “Beğendim”, “Beğenmedim”, “Anlamadım” ya da “Ne kadar güzel” gibi sözlerdir. Özellikle performansa dayalı sanat eserlerinde çoğu seyircinin sorgusuzca alkışı hazırdır. Hatta bazıları performansı anlamaya, içselleştirmeye değil, doğrudan alkışlamaya gelmiştir. Sanat eserlerini tam olarak algılamak için sadece bir anlık duygu yeterli midir? Yoksa, bir eserin derinliğine inmek için entelektüel bir hazırlık ve çaba göstermek bir gereklilik midir? Bu soru, sanatın ve eserlerin algılanması üzerine süregelen en temel tartışmalardan birini oluşturmaktadır. Popüler işler için bir entelektüel hazırlık gerekmese de popüler olmayan sanat eserlerini algılamak için bir kültürel sermaye gerekmektedir.

Sanat eserlerinin öncelikle bir duygu meselesi olduğu yaygın bir görüştür. İnsanlar bir resme, heykele veya performansa baktığında eserin yarattığı titreşimi hissetmeyi, estetik zevki almayı yeterli sanabilmektedirler. Elbette ki sanatın duygusal boyutu yadsınamaz; bir eserin renkleri, formları veya teması insanları anında yakalayabilir. Ancak, modern ve çağdaş sanatın giderek kavramsal bir hale gelmesiyle, bu “sadece hissetme” yaklaşımı yetersiz kalmaya başladı. Örneğin, bir Marcel Duchamp’ın “hazır nesnesi”ni (readymade) görmek, sadece estetik bir keyif vermez; bu nesnenin sanatın ne olduğu sorusuna meydan okuyan felsefi ve tarihsel bağlamını bilmeyi gerektirir. Sadece gözle görülen, eserin küçük........

© Aydınlık