Türkiye İş Bankası’nın desteklediği Laodikeia (Leodikya) ve Tripolis antik kentlerindeki kazıları yerinde gördük. Dün Laodikeia’da bahar esintileri içinde yaptığımız geziyi anlattık. İkinci durağımız, düzgün kentleşmenin en çarpıcı örneklerinden biri olan Tripolis.

Tripolis, Laodikeia Antik Kenti’nin kurulduğu ve bugün kurumuş olan Çürüksu Nehri’nden adını alan Çürüksu Ovası’nın kuzeyinde yer alıyor. Denizli merkeze yaklaşık 40 kilometre uzaklıkta, Buldan yolu üzerinde.

Öğlen saatlerinde kazı evine ulaşıyoruz. Kazı Başkanı Prof. Dr. Bahadır Duman ve kazı ekibi bizi karşılıyor. Lojmandan devşirme kazı evinin özenli bahçesinde, öğle yemeğine oturuyoruz. Ekip bize ünlü otlu pideden kızartmalara, gözlemelerden ev yemeklerine kadar el yapımı hazırlamış. Nar suyu eşliğinde yemeğimizi yiyoruz. Çay, kahve, sohbet faslından sonra Tripolis Antik Kenti’ne yol alıyoruz.

Tripolis, antik dönemdeki isimleriyle Lydia, Phrygia ve Karia Bölgeleri’nin birleşim noktasında kurulmuş. Ticarî yolların kesişim noktasında olması, onu önemli bir kent haline getirmiş. Yaklaşık 2 kilometrekarelik bir alana yayılan antik kent, Büyük Menderes nehrinin yakınından geçmesi nedeniyle Ege’den İç Anadolu ve Akdeniz’e ulaşımı bulunan konumu sayesinde, zenginleşmiş ve ün kazanmış.

Prof. Duman, kentte milattan önce (MÖ) 5500 yıllarından başlayarak milattan sonra (MS) 13. yüzyıla kadar kesintisiz bir yaşam olduğunu belirtiyor. Bunu buldukları iki höyükten anladıklarını belirtiyor.

Kent, yamacın eşiğine kurulmuş. Helenistik ve geç Roma dönemleri burada en belirgin zaman. Kent, yıllar boyunca birçok kez deprem yaşasa da terk edilmemiş ve üzerine yeni inşalar yapılmış.

Kentin ilk adı Apollonia. MÖ 3. yüzyılda böyle biliniyor. Tripolis ilk olarak sanat, müzik, şiir ve kültürün koruyucu tanrısı Apollon’a ithafen bu ismi almış. Daha sonra adı “Antoniopolis” olur. İsmi aldığı kişi, Julius Caesar'ın yakın arkadaşı ve Mısır Kraliçesi Kleopatra'nın sevgilisi olan Roma generali Marcus Antonius. Bu komutan, ünlü İngiliz oyun yazarı William Shakespeare'nin Antonius ve Kleopatra oyununun da baş karakteri. Son isim değişikliği, İmparator Augustus döneminde yapılmış. Bu zamandan sonra “üç küçük topluluğun ya da yerleşimin oluşturduğu bir kent” anlamına gelen Tripolis adıyla biliniyor.

Antik kentin hemen girişinde, şehrin güneyine su taşıyan su hatlarının üst üste, katman katman çokluğu dikkat çekiyor. Prof. Duman bu durumun, yaşanan depremler sonrası, şehrin tekrar tekrar inşasını işaret ettiğini belirtiyor. Bir Roma çeşmesinden........

© Aydınlık