Uzun deniz yolculuklarının ilk zamanlarında ‘iskorbüt’ dünya denizcilerini öldüren en kötü hastalıktı. Savaştan, kazalardan ve diğer ölüm nedenlerinin hepsinden kötüydü. İskorbüt, 1500 ila 1800 yılları arasında gemilerde görev yapan toplam 2 milyon kişinin ölümüne neden olmuş ve “büyük denizcilik çağının en önemli meslek hastalığı” olarak tarihe geçmiştir. İskorbüt hastalığı C vitamini eksikliğinden kaynaklanır. Yorgunluk, halsizlik, diş eti kanamaları, ciltte morarmalar, eklem ve kas ağrıları gibi belirtiler gösterir. (Bkz.1.)

Vasco de Gama’nın 1497 yılında Ümit Burnu etrafından dolandığı seferindeki 160 kişilik mürettebattan 100 kişi iskorbütten ölmüştür.

1601’de bir İngiliz açık deniz kaptanı olan James Lancaster, İngiltere’den Hindistan’a sefer yapan dört gemiye kumanda etmiştir. En büyük gemideki denizcilere her gün üç kaşık limon suyu verdirmiş ve bu adamların çoğu sağlıklı kalmıştır. Daha küçük olan üç gemideki 278 denizciye limon suyu verilmemiş ve bunlardan 110’u daha yolun yarısında iskorbütten ölmüştür.

Bu açık seçik sonuçlarla İngiliz Donanmasının tüm gemilerinde turunçgil sularını, iskorbütü önleyici olarak benimsediğini sanmayın. Lancaster’in elde ettiği sonuçları bilen İngiliz Donanması doktorlarından James Lind, 150 yıl sonra 1747’de Salisbury gemisinde bir başka deneme yapmıştır. Bu gemideki iskorbüt hastalarına; ya iki portakal veya bir limon; ya da diğer beş diyetten birinin verilmesini emretmiştir. Turunçgil........

© Aydınlık