Değerli dostum Ali Yıldız’la Anadolu’nun Türkler tarafından vatan edinilmesi hususunda fikrî ayrılığa düştük. Ali Yıldız, “Yollar, köprüler yaptık; gönülleri fethettik.” diyor. Bunun böyle olmadığının cevabını birinci makalede verdim. İkinci olarak “Türkler din ve dillere karışmadı, medreseler kurdu.” diyor. Bu cümle bize öğretilen bir masaldır. Bu makalede bunun böyle olmadığını izah etmeye çalışacağım. Gerekçem şöyle:

“Selçuklular Anadolu’yu vatan yaparken din ve dillere karışmadı; medreselerle yerli halkın çocuklarını eğitti.” iddiası, kronoloji ve kurumların gerçek işlevleriyle uyuşmuyor. Ani Ermeni kentinin fethi 1064’tür. Kars gezimde Ani Harabeleri’ni gezdim; Arpaçay’ın Ermenistan’dan Aras’a akışını hüzünle seyrettim. Arif Nihat Asya’nın

“Aras niçin, Diçle niçin, Fırat niçin, benden doğar, bana dökülmez?” mısrağı içimi sızlattı.

Fethin hemen ardından kutsal mekân düzenine müdahale edildiğini; Anadolu genelinde ise kiliseden camiye dönüşümlerin ve yeni cami inşalarının egemenliğin açık sembolü olarak kullanıldığını Anadolu’da ilk yapılan cami olarak bilinen Menuçehr Camii gösterir. Cami, bir kilise yıkıntısı üzerine inşa edilmiştir. Gördüğümde restora edilmiş; güzel duruyordu. Medreseler ise fetihten 20–40 yıl sonra, kurumsallaşma evresinde, İslâmî ilimler ve devlet kadrosu yetiştirmek için ortaya çıkmıştır. Burada anlaşalım: Fikrim yanlışsa bir bilen beni aydınlatsın. Yani diyorum ki; cami ve medreselerin Anadolu’nun Türkleşmesinde etkisi yoktur.

ZAMANDA BU GERÇEĞİ ARAŞTIRALIM.

• 1064 — Ani’nin fethi. Ani’de en büyük mabed olan Ani Katedrali camiye çevrildi. “Fetih ve Cuma Camii” olarak adlandırıldığını hem ciddi kaynaklar hem de Ani’de elimize tutuşturulan broşürde yazıyordu. Rehberde öyle anlattı. Fethedilen yerde muktedirin inancını hâkim kılmak bir ortaçağ savaş kuralıdır. Selçuklu yöneticileri de bu kuraldan azade değildir.

•........

© Antalya Son Haber