İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Başkanlığı TUBİM ve Yeşilay Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, uyuşturucu bağımlılığının altında yatan sebepleri ve nasıl mücadele edilmesi gerektiğini AA Analiz için kaleme aldı.

***

Bugün dünyada tarihin hiçbir döneminde olmadığı kadar çok uyuşturucu türü bulunmakta, insanlık ise oldukça karmaşık bir uyuşturucu sorunu ile mücadele etmektedir. Günümüzde uyuşturucudan etkilenmeyen hiçbir coğrafya bulunmamaktadır. Uyuşturucuyla sürdürülen mücadele, her yıl birçok rapora da yansımaktadır.

Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Dairesine (UNODC) göre, 15-64 yaş aralığında hayatının bir döneminde madde kullandığını beyan eden kişiler dünyada yüzde 5,6, Avrupa’da yüzde 29’dur. Türkiye’de ise “Genel Nüfusta Tütün, Alkol ve Madde Kullanımına Yönelik Tutum ve Davranış Araştırması” 2011 ve 2018 yıllarında Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM) Narkotik Suçlarla Mücadele Başkanlığı TUBİM Şube Müdürlüğü tarafından 15-64 yaş grubunda yapılmış, 2011 yılında hayatında en az bir kere herhangi bir yasa dışı uyuşturucu maddeyi kullanım oranı yüzde 2,7 iken, 2018 yılında yüzde 3,1 olarak ölçülmüştür.

Kullanılan uyuşturucu madde türleri ülkelere, bölgelere ve kıtalara göre değişkenlik göstermekle birlikte esrar ve türevleri küresel ölçekte en sık kullanılan madde olmayı sürdürmektedir. Örneğin, Avrupa’da esrardan sonra en sık tüketilen maddeler kokain, ekstazi iken Kuzey Amerika’da opioid türevleri, ülkemizde ise şu an için metamfetamindir.

Uyuşturucu bağımlığına somut olarak tek bir nedenin yol açtığını söylemek, genellemeler yapmak doğru değildir. Ancak Türkiye uyuşturucu araştırmalarında da kanıtlandığı üzere, özellikle gençlerde en yakın arkadaşlarında veya ailede uyuşturucu kullanan birinin varlığı ile merak ve kendini ifade etme gerekçesi en çok uyuşturucu kullanımına başlama ve devam etme nedenidir. Bunun yanında kişilerin çevresinde uyuşturucunun normalleştirilmesi, sosyal çevresinde, yaşadığı ortamda, sosyal medya ve geleneksel medyada sık sık kullanıcılara yer verilmesi ve özendirilmesi de uyuşturucu kullanımının en etkili sebeplerin başında gelmektedir. Ayrıca, suç oranının yüksek olduğu bir bölgede yaşamak, eğitim ve okula devam etmemek ile çalışmamak da uyuşturucu kullanımına alt yapı hazırlamaktadır.

Aile içi şiddet ve ihmalin varlığı, stresin fazlalığı, ailelerin çok baskıcı ya da ilgisiz olması, ailede gençlerin özdeşim kurabileceği bir bireyin olmaması da bağımlılık riskini artırmaktadır. Genel olarak sosyoekonomik yönden dezavantajlı bireyler uyuşturucu bağımlılığı yönünden daha yüksek risk grubunda olsa da bu durum toplumlara göre değişebilmektedir. Eğitim açısından bakıldığında ise daha eğitimsiz grupların en riskli olduğu, tüm eğitim grupları içerisinde üniversite öğrencilerinin daha fazla riske sahip olduğunu söylemek mümkündür.

Günümüzde uyuşturucu tedarikçileri akla gelmedik yöntemler kullanmaktadır. Kargo ile uyuşturucu gönderimi, sosyal medya araçları ile kullanıcıya ulaşma, gizli ya da açık şekilde uyuşturucu kullanımı teşviki, toplumda beğeni alan karakterlerin uyuşturucu kullanımı ve paylaşımı, suç örgütlerini, uyuşturucu çete liderlerini yüceltme, romantikleştirme ve daha fazlası hemen her gün karşımıza çıkmaktadır.

Tüm bunlar için önlem almak mümkün olsa da, asıl önemli olanın bu etkilere dirençli, ne istemediğini bilen, uyuşturucunun zararlarını bilen “hayır”........

© Anadolu Ajansı Analiz