OME Petrol ve Gaz Direktörü Sohbet Karbuz, Ukrayna’nın AB ülkelerine gaz sevkiyatını durdurmasının etkilerini ve olası sonuçlarını AA Analiz için kaleme aldı.

***

İkinci Dünya Savaşı’ndan kısa bir süre sonra Sovyetler Birliği, Polonya’ya ardından da Çekoslovakya'ya doğal gaz ihraç etmeye başladı. Batı Avrupa’ya yapılan doğal gaz ihracatı ise 1968’de başladı.1970'li yıllar itibarıyla Batı Almanya, Finlandiya, İtalya ve Fransa da Sovyet gazını kullanan ülkeler arasında yer almaya başladı.

Ukrayna’dan geçen Sovyet dönemi boru hatları üzerinden Avrupa’ya yapılan Rus doğal gaz ihracatı 60 yılın ardından 2025 yılının ilk günü itibarıyla sona erdi. 2024 yılında Ukrayna üzerinden yaklaşık 15,5 milyar metreküp Rus gazı taşındı. Bunun 13 milyar metreküpü Avrupa Birliği (AB) ülkelerine, kalanı ise Moldova’ya aktarıldı. AB Komisyonu’na göre Avrupa gaz sistemi, Ukrayna transit anlaşmasının sona ermesiyle başa çıkmak için yeterli kapasiteye sahiptir. AB'nin Ukrayna üzerinden boru hattıyla Rus gazı ithalatını kaybetmesi çok büyük sorun yaratmayabilir. Söz konusu miktar sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ile alternatif boru gazıyla telafi edilebilir. Ancak bunun ekstra bir maliyeti olacaktır. AB Komisyonu’na göre kayıp Rus gazını telafi etmek için Almanya, Yunanistan, İtalya, Polonya ve bunlara ek olarak Türkiye’nin LNG terminalleri bir seçenek olabilir.

Ukrayna üzerinden Rus gazının Avrupa’ya sevkiyatının sona ermesi beklenmeyen bir şey değildi. Asıl ilginç olan Rusya’ya karşı 15 yaptırım paketini hayata geçiren AB’nin Rusya’dan gaz ithalatını yaptırımlar dışında tutmasıdır. Çünkü yaklaşık 3 yıldır yer üstünde devam eden savaşa rağmen yer altında gaz akışı devam etti ve hatta gaz altyapısı savaş süresince herhangi bir tahribata uğramadı. Bazı mecralarca Rus savaş makinesinin fosil yakıt ithalatı yoluyla finanse edilmesi söylemi propaganda malzemesi olarak kullanılmasına rağmen AB geçen sene Ukrayna üzerinden 5 milyar dolar civarında olduğu tahmin edilen Rus doğal gazı almış ve bu gazın Avrupa’ya iletilmesi için Ukrayna 1 milyar dolara yakın transit geliri elde etmişti. Ancak hipokrasi bununla da bitmiyor. AB ülkeleri Rusya’dan LNG almaya devam ediyor ve alınan miktar her geçen yıl artıyor. Hatırlanacak olursa Haziran 2024’te kabul edilen 14. yaptırım paketi çerçevesinde Mart 2025’ten itibaren geçerli olmak üzere Rus LNG’sinin AB limanları üzerinden üçüncü ülkelere yeniden ihracatı yasaklanmıştı. Ancak AB’nin toplam LNG ithalatında yaklaşık yüzde 20 payla en büyük ikinci ülkenin Rusya olması bir sorun olarak görülmüyor. AB’nin hazırlamakta olduğu 16. yaptırımlar paketine Rusya’dan LNG’nin ithalatının sona erdirilmesi veya kademeli olarak azaltılması konusunda bir ekleme yapılıp yapılmayacağı ise Şubat ayında netleşecek.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump’ın 20 Ocak 2025 tarihinde göreve başlamasıyla Ukrayna gaz transit anlaşması konusunda bir gelişmenin olup olmayacağı belirsizliğini koruyor. Şimdilik bilinen,........

© Anadolu Ajansı Analiz