Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Afrika Çalışmaları Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Mürsel Bayram, Ruanda ile Kongo Demokratik Cumhuriyeti arasında yaşanan krizin arka planını AA Analiz için kaleme aldı.

***

Ruanda ile Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC) arasında yaşanan krizin altında yatan sebepler demografik, etnopolitik ve ekonomik olmak üzere 3 kategoride özetlenebilir. İlk olarak, iki komşu ülke arasında coğrafi ve demografik bir asimetrinin olduğunu belirtmek gerekir. KDC toprakları 90 adet Ruanda’yı ihtiva edecek kadar geniştir ve KDC nüfusu Ruanda nüfusunun 8 katı kadardır. Ruanda'da sınırlı kaynaklara sahip küçük bir alanda yoğun bir nüfusun varlığı, ülkeyi bir tür hayat sahası (Lebensraum) arayışına itmektedir. Bilhassa uluslararası piyasalarda kahve fiyatlarının dalgalandığı dönemlerde artan demografik baskı 1994’te ülkeyi soykırıma götüren faktörlerden biri olduğunu da hatırlamak gerekir.

Ruanda’daki nüfus baskısını hafifletecek ilk yer KDC’nin verimli doğu bölgesiydi. Nitekim, 1994’te yaşanan soykırımın ardından yaklaşık 2 milyon Hutu, KDC’nin Kivu bölgesine yerleşti. Tutsilere yönelik soykırımın faili olan Hutular KDC’deki mülteci kamplarında Ruanda'nın Kurtuluşu İçin Demokratik Güçler (FDLR) çatısı altında yeniden örgütlenme fırsatı buldu. Buna mukabil Tutsiler de Halkın Savunması için Ulusal Kongre (CNDP) çatısı altında örgütlendiler.

Kısacası, Ruanda’da bitmiş görünen Hutu-Tutsi kavgası KDC’de kaldığı yerden devam etti. KDC ve Ruanda hükümetlerinin etnopolitik yaklaşımları da bu kavgayı büyüttü. Doğu Kongo’daki Hutu milislerine Kinşasa’daki Mobutu Sese Seko rejiminin göz yumduğunu iddia eden Ruanda bahse konu tehdidi bertaraf etme gerekçesiyle sınır ötesi harekat düzenledi. Bu harekat Angola, Burundi ve Uganda’nın da kendi çıkarları doğrultusunda müdahil olmasıyla 1996-1997 yılları arasında yaşanan Birinci Kongo Savaşı’nı tetikledi ve 32 yıllık Mobutu iktidarının yıkılmasıyla neticelendi.

Ruanda’nın Kinşasa’da ve Doğu Kongo’da devam eden siyasi-askeri etkisi Mobutu’nun halefi Laurent-Désiré Kabila’yı rahatsız etti. Nitekim Tutsileri hükümetten uzaklaştıran Kabila,........

© Anadolu Ajansı Analiz