Şamlı Reşit Efendi ve Abdülhamit Han’ın Büyük Oyunu

Tarih, bazen bir insanın kimliğinde birçok rolü bir araya getirir. İşte Şamlı Reşit Efendi olarak bilinen Arminius Vambery de böyle bir karakterdir. Kendisi, Osmanlı topraklarında birçok ünvanla anılmış, adeta bir “çok yönlü” figür olarak tarih sahnesinde yerini almıştır. Şam medreselerinin hocası, Mısır El-Ezher Üniversitesi’nde fıkıh profesörü, Süleymaniye Medreseleri’nin baş müderrisi ve nihayetinde II. Abdülhamit Han’ın saray danışmanı… Bu ünvanlar, onun Osmanlı’nın ilim ve siyaset çevrelerinde ne kadar derinlere nüfuz ettiğini gösterir. Ancak bu ünvanların ardında, İngilizlerin Osmanlı’yı çökertme planlarının bir parçası olduğu gerçeği yatar.

Bir Ajanın Maskesi: Şamlı Reşit Efendi

Arminius Vambery, Macar asıllı bir doğu bilimci, seyyah ve dilbilimci olarak tanınır. Ancak onun asıl kimliği, İngilizlerin Osmanlı topraklarında faaliyet gösteren bir ajanı olmasıdır. Kendisini “Şamlı Reşit Efendi” olarak tanıtarak Osmanlı’ya sızmış, özellikle II. Abdülhamit döneminde devletin iç işleyişini çözmeye ve zayıflatmaya yönelik faaliyetlerde bulunmuştur.

Vambery, İngilizlerin desteğiyle Orta Asya’ya seyahatler düzenlemiş, burada Türk halkları arasında Pan-İslamizm ve Pan-Türkizm fikirlerini yaymaya çalışmıştır. Amacı, Osmanlı’nın etkisini kırarak İngiliz çıkarlarına hizmet etmekti. Ancak onun bu faaliyetleri, Osmanlı’nın “Ulu Hakan”ı........

© Akasyam