lkemizde 2025 yl banda; ubat, mart ve nisan aylarnda yaanan ani scaklk deiimlerinin tetikledii zirai don vakalar geni bir alan etkisi altna alm, yalanc bahar olarak addedilen mevsim normallerinin olduka zerinde seyreden scaklklar sonras yaanan ar souklar tarmsal retim zerinde olumsuz etkilere yol amtr. Gndemde her ne kadar zirai don varsa da lkemiz iin asl tehlike, daha geni bir corafyada ve daha uzun bir sredir etkisini gsteren kuraklktr.

Prof. Dr. Mehmet Emin Birpnar/ YEKAV (Yeill Kalknma Vakf) Bakan

inde bulunduumuz ylda, dnyann birok blgesinde yaanan ani scaklk deiimleri sonucunda birok afet yaand. lkemizde de k dneminin hkim olduu ubat ay ile bahara gz krptmz mart ve en son olarak da nisan ay ierisinde yaanan mevsim normallerinin zerindeki scak geileri, bitkilerin erken uyanmasna yol am, akabinde yaanan ani scaklk dleri ile birlikte 34 ilimizde 16 eit tarm rn olumsuz etkilenmitir. Takip eden srete de Meteoroloji Genel Mdrl tarafndan gncel kuraklk haritalar yaynlanm ve lkemizin byk blmn etkisi altna alan kuraklk riski iklim deiikliinin de etkisiyle tm dikkatleri say ve etkileri artan meteorolojik afetlere yneltmitir.

klim deiiklii -kamuoyunda daha ok iklim krizi olarak karmza kan olgu- gnmzn en ciddi kresel sorunlarndan biri olarak ne kyor. Her ne kadar gnmzde snma olarak karmza kyor olsa da iklim deiiklii uzun dnemler boyunca (30 yllk sre gibi)scaklklarda yaanan snma ve soumalar olarak ifade edilebilir. Ar yalar, scak ve souk hava dalgalar, kuraklk gibi doa olaylar; iklim deiikliinin kresel, blgesel ve ulusal bazda evresel, finansal ve toplumsal etkilerini her geen gn daha grnr hale getiriyor.

Dnya Meteoroloji rgt (WMO) tarafndan Mart 2025'te yaymlanan "2024 Kresel klim Durumu" raporuna gre, 2024 yl imdiye kadar llm en scak yl olarak kaytlara geti. Getiimiz son 10 yllk periyot yine kaytlardaki en scak dnem oldu. 2024 yl boyunca dnya genelinde ortalama scaklklarn, Sanayi Devrimi ncesi dneme gre 1,55C daha yksek olduunun vurguland rapor, scaklk artnn ilk kez Paris klim Anlamasnn temel hedefi olan 1,5C deerini atn ortaya koydu.

Blgesel bazda lkemizin de iinde yer ald Avrupa Copernicus klim Servisi'nin Nisan 2025'te yaymlanan "2024 Avrupa klim Durumu" Raporuna gre Avrupa, kaytlardaki en scak yln yaad. Avrupa'da 2024 ylnda gerekleen scaklk artnn sanayi ncesi dneme kyasla 2,4C olarak -ki kresel bazda yaanan art 1,55C- kaytlara getiine dikkat ekildi. Benzer bir durumun deniz yzey scaklklarnda da yaand, bu minvalde, kresel bazda 0,6C olarak gerekleen deniz yzey scaklklarnn Akdeniz'de iki kat bulan artla 1,3C olarak kaytlara getii, bu durumun deniz ekosistemi zerine olumsuz etkilerinin katlanacana vurgu yapld. Raporda ayrca, 1980'den bu yana Avrupa'nn kresel lee kyasla 2 kat daha fazla sndna, bylelikle iklim deiikliinin olumsuz etkilerine de benzer ekilde maruz kaldna dikkat ekildi.

Yine, lkemizin de ierisinde yer ald gneydou Avrupa'da 97 gnlk yaz srecinin 47 gnnde ar scaklar etkili oldu, bu durum blgede son 12 yllk en kurak dnemin yaanmasna neden oldu.

Meteoroloji Genel Mdrl tarafndan yine 2025 ylnda yaymlanan "2024 Yl klim Deerlendirmesi" Raporuna gre de getiimiz yl lkemizin kaytlardaki - dier bir ifadeyle son 54 yln- en scak yl oldu. Scaklk art 1990-2020 yl ortalamalarna gre 1,7C, sanayi ncesi dneme kyasla da 2C olarak gerekleti. Kresel ortalama deerlerden de daha yksek bir snma ile kar karya kalnd. Ar scaklar lkemizde en ok su dngs zerinde etkiler brakm, 2024 ylnda yalarda lke genelinde yzde 6, Edirne gibi baz blgelerde yzde 35'e varan dlere yol amtr.

klim deiikliinin en yaygn gstergeleri hi kukusuz frtna, sel, yangn, scak ve souk hava dalgalar olarak ifade edilen ar hava olaylardr. Belirtilen hadiseler iklim deiikliinin etkileri ile her geen yl say, sklk ve iddet bakmndan artyor. Hkmetleraras klim Deiiklii Paneli (IPCC) raporlarnda da aka belirtildii zere iklim deiikliinden en ok etkilenen Akdeniz Havzasnda yer alan lkemiz, iklim deiikliinin tetikledii afetlere daha sk maruz kalyor.

Meteoroloji Genel Mdrl kaytlarna gre 1990-2000 dneminde yllk bazda 20 ila 150 ar hava........

© Açık Görüş