srail, sadece F-35 konusundaki gelimeden deil, Trkiye'nin elindeki Rus yapm S-400 hava savunma sistemlerinin akbetine ilikin belirsizlikten de rahatszdr. Ankara'nn S-400'leri Suriye iindeki gvenli blgelere kaydrabileceine dair endieler, srail'in blgedeki hava operasyonlarn dorudan etkileyebilecek bir tehdit olarak alglanmaktadr. ABD taraf ise F-35 srecine dnn n koulu olarak S-400 sistemlerinin ya nc bir lkeye devrini ya da tamamen devre d braklmasn istemektedir. Ancak bu konuda net bir zm retilememesi, Washington'daki srail ve Yunanistan lobilerinin Trkiye kart pozisyonlarn glendirmektedir.

Prof. Dr. smail ahin/ Uluslararas Kriz Aratrmalar (USKAM) Bakan

Son dnemde Trkiye-ABD ilikilerinin temel gndem balklarndan birini, Amerika'nn Hasmlaryla Yaptrmlar Yoluyla Mcadele Etme Yasas (CAATSA) erevesinde uygulanan yaptrmlar ile bu balamda ortaya kan F-35 projesi krizi oluturmaktadr. Bilindii zere, Ankara'nn 2019 ylnda Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi satn almas, Trkiye'nin F-35 ortak retim ve tedarik programndan karlmasna yol am; ardndan 2020 ylnda CAATSA kapsamnda eitli yaptrmlar hayata geirilmitir. Trkiye'nin NATO yesi olmasna karn Rus yapm bir savunma sistemini tercih etmesi, Washington tarafndan ttifak'n gvenlik mimarisi asndan ciddi bir tehdit olarak deerlendirilmi ve bu durum, iki lke ilikilerinde yeni bir krlmaya yol amtr.

Joe Biden'n ardndan yeniden bakanlk koltuuna oturan Donald Trump ile birlikte, Trkiye-ABD ilikilerinde F-35 meselesine dair diplomatik temaslar yeniden ivme kazanmtr. Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoan, mart aynda ABD Bakan Donald Trump ile gerekletirdii telefon grmesinde, Ankara'nn F-35 sava ua satn alma talebinin yeniden deerlendirilmesini istemitir. Bu grmenin ardndan her iki taraf, krizin temel balklar olan CAATSA yaptrmlar, F-35 program ve S-400 hava savunma sistemleri konusunda zm arayna ynelmi ve mzakerelere balamtr. Bu kapsamda, Dileri Bakan Hakan Fidan, 25 Mart'ta Washington'da ABD Dileri Bakan Marco Rubio ile kritik bir grme gerekletirmitir. Trkiye, F-35 konsorsiyumunun ana ortaklarndan biri olarak baz kritik paralarn retiminden sorumluydu. Ancak Ankara'nn programdan karlmasyla birlikte, Trkiye iin retilen alt F-35 sava uann teslimat gerekletirilemedi. Nitekim ABD, Trkiye'nin 40 uaklk siparii kapsamnda retimi tamamlanm ve demesi yaplm olan bu alt ua, 2019'dan bu yana depo koullarnda muhafaza etmektedir.

likiler ve dengeler deiebilir

Trkiye F-35 programna yeniden kabul edilirse, halihazrda kendisi iin retilmi ve demesi yaplm olan alt adet uan mlkiyetini derhal devralabilir. Bu gelime, yalnzca Trkiye'nin hava gcn niteliksel olarak ileri bir seviyeye tama potansiyeli tamakla kalmayacak, ayn zamanda iki lke arasndaki stratejik ortaklk ilikilerinde son yllarda yaanan gven bunalmnn almas ynnde nemli bir adm olacaktr.........

© Açık Görüş