Trkiye'de niversiteler zerinden devam eden tartma aslnda shhatli bir mecrada seyretmiyor. niversite enflasyonundan ikyet ediliyor ve fakat bu ikayet ou zaman tara elitleri ya da tara akademisyenleri nitelemelerinde de grld zere elitizm gzellemesiyle sonulanyor. Oysa yeni niversiteler kurmak suretiyle tam da niversiteler zerinde ina edilmeye allan elitizm krlmaya allyor.

Dr. Yunus ahbaz/ Krkkale niversitesi

Trkiye'deki eitim ve daha zelde niversite meselesi etrafnda dnen tartmalarn aslnda Trk modernlemesiyle kout bir serencam vardr. Zira Trk modernlemesinin temelini oluturan kurumlar askeriyeden sonra eitim alannda almtr. Alan bu eitim kurumlarndan bazlar gnmzde de kkl niversite ve faklteler olarak eitim vermeye devam etmektedir. Modernlemenin en nemli sacayaklarndan birinin eitim olarak grlmesi bize zg bir durum da deildir; yeni bir dzen, yeni bir toplum ve bu yeniliklere nclk edecek kadrolarn yetitirilmesi birok devlet merkezli modernleme tecrbesinde grlen bir hadisedir.

Eitim kurumlarn tanzim etme ve yenilerini ama giriimleri Osmanl son dneminde balamakla birlikte Cumhuriyet'le devam etmitir. Tevhid-i Tedrisat Kanunu gibi inklaplar yannda meseleyi yksek retim dzeyinde zmek iin niversiteye de el atlmtr. 1933 ylnda yaplan Darlfnun Reformu'yla Osmanl'dan kalma Darlfnun kapatlp yerine stanbul niversitesi kurulmu ve Osmanl dneminden kalma retim yelerinin birou tasfiye edilmitir. Darlfnundaki 156 retim yesinden 87'si stanbul niversitesi kadrosunun dnda kalmtr. Yeni dnemde gen Cumhuriyet'in ruhuna uygun olaca dnlen bir yksek retim sisteminin temelleri atlmaya allmtr. Darlfnun Reformu basit bir idari dzenleme deildir; bu reformlardan yana olmak, niversiteden atlan Hocalarla iliki iinde olmak adeta bir turnusol kd ilevi grmtr. Sz gelimi, yksek retim dzeyinde 1940'larn sonunda niversite eitimi alm milliyeti-muhafazakr genlere yneltilen ithamlardan birisi eski Darlfnun Hocalaryla iliki iinde olmaktr.

Siyas etkiler

Siyasi ve iktisadi anlamda modernleme serveninin ald seyir de aslnda niversite sistemini etkilemitir. Amerika'nn sosyal ve siyas anlamda etkisinin artrmaya balad 1950'lerden itibaren yksek retim sisteminde yeni kurumlar ve niversiteler grlr. 1950'lerin sonunda alan Trkiye ve Ortadou Amme daresi Enstits (TODAE) ve ODT bu kurumlarn banda gelmektedir. Dier taraftan siyasette "evrenin" etkisinin artmasyla beraber Erzurum, Trabzon gibi ehirlerde de niversiteler kurulmaya balanr.

Dnem dnem deien ivme ve trendlere ramen Trkiye'de niversite eitimi daha kk bir kesimin ulaabildii bir imkn olmutur. Dolaysyla niversite eitimi halkn byk ounluunun eriimi ve ulam asndan pek de "demokratik" bir hak olarak gndeme gelmemitir. Hem toplam nfusun hem de ehirleme orannn hzla ykselmesine mukabil 1980'lere kadar az sayda niversite bulunmas, zellikle akademik personel anlamnda niversitenin belli bir aznln tekelinde olmasn mmkn........

© Açık Görüş