Arendt'in Ktln Sradanl olarak tabir ettii ekilde dnmeme, sorgulamama ve itaat mekanizmalarn zorlayan srail, Gazze'deki ykm artk bir olaan gvenlik politikas ya da zorunlu askeri tepki olarak merulatrmaya almtr. srail'in kresel topluma kar sosyolojik balamda srdrd alg politikalar bir doxa retim sreci olarak nitelendirilebilir. Buna gre srail'in asimetrik iddeti; iddetin doal, ykmn kanlmaz, kurbann sulu, direniin ise terr olarak kodland bir bilinten ileri gelmektedir.

Dr. Murat Karakoyunlu/ Sosyolog-Aratrmac-Yazar Do. Dr. Yusuf Sayn/ Necmettin Erbakan niversitesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararas likiler Blm

letiim ann kk bir kye dntrd dnyada insanlk, tek tipletirilmi bir 'kitleler btn' haline dnme riskiyle kar karyadr. Binlerce kilometre tede yaanan bir olay, kulaktan kulaa eriimin ok tesinde bir hzla, yan bamzda cereyan etmiesine bilinmekte ve yine ayn hzla etkisini yitirerek, unutulup gitmektedir. Modas gemeyen bir tketim anlay, kapitalizmin tketme potansiyelindeki vahi tavrla, acy dahi metalatrp tketilir hale getirmektedir.

Bilinen, grlen ve iitilen her ey, eriildii andan itibaren vakay adiyeler listesinin bir paras haline gelmekte, benzer nitelikli olaylar silsilesindeki tekrar; katlanma eiinin artmas, duyarszlk ve sradanlamaya dnerek, 'insan kutsal' dahil nne katt her eyi tmektedir.

nsanlk tarihinin hemen her evresinde yaanm olan olaylar rgsn sanki ilk defa yaanyormu gibi aktarmak, normal koullarda malumun ilam grlp anlamszlatrlabilir. Ne var ki bugnn gelimelerini, tarihin nceki dnemlerinden farkl klan ey; yaananlarn, dnya toplumlarnn gzleri nnde alenen sergileniyor olmasdr. Filistin'in Gazze blgesinde yaanan gelimeler, bu durumun ak gstergesidir.

Son Dnya Sava, insanlk tarihine "soykrm" (genocide) ifadesinin hukuki ve diplomatik anlamlarda yerletii, "Holokost" kavram ile mahhas getirilen bir sre tar. Holokost, her ne kadar sadece (Almanya'daki) Yahudi toplumu ile anlsa da aslnda Romanlar, engellileri, ecinselleri, ingeneleri ve "Renland ocuklar" da denilen melez siyahileri de iine alan ok katmanl bir imha srecidir. Hitler ynetimindeki Nazi Almanya'snn brakt iz hafzalardaki tazeliini korumaktadr.

Elbette ki Dnya, bu tarihten sonra da birbirinden korkun yzlerce vahetin yaand bir sahne haline gelmeyi srdrmtr. Cezayir, Uganda, Vietnam, Kamboya, Ruanda, Kongo gibi lkelerde yaanan rneklerle ile daha yakn tarihteki Srebrenitsa, eenistan, Afganistan, Irak olaylar ve son dneme etki eden Arakan, Ukrayna, Sudan ve Suriye meseleleri, byk insani dramlarn gerekletii; etkisi ve lei gerei lokal, sradanlatrlma potansiyeli yksek, bir yz karas olarak karmzda durmaktadr.

Yaand tarih, corafya ve toplumlar sebebiyle uluslararas kamuoyu asndan biri dierine gre daha ok nemli ya da nemsiz/sradan saylan bu gelimelerin hibiri, srail'in yaklak iki yldr Gazze'de ve yllardr Filistin'in genelinde srdrd asimetrik iddetin, soykrmn ve zulmn zerinde deildir. Modern dnya, insani deerler asndan beklenenin aksine gitmi ve Gazze'de siyasal dzenin arpk glgesi altnda yaanan ve dahi kresel toplumsal vicdan derin lde yaralayan srail vaheti, kresel ortak norm ve deerleri zorlayan, uluslararas hukukun tayc kolonlarn dinamitleyen ve kresel hafza mekanizmalarn sarsan travmalar silsilesi oluturmutur. Gazze'de yaananlar, en hafif tabirle sistematik iddet ve kurumsallam ktlktr.

Kurumsallam iddetin deney alan: Gazze

Gazze, modern ada yaanan iddet olanlarnn gerekletii sradan bir sava sahas deildir. Gazze, sistematik iddetin kurumsallaarak snand, iddetin rafine yntemlerle denenerek sonularnn tm dnyann gzleri nnde test edildii benzersiz bir mekna dnmtr. 7 Ekim 2023'te balayan son saldr dngs, zaten on yllardr sren yapsal bask rejimine bir tepki olarak domu, buna kar verilen yant, yllara sri olarak yaanan iddet sarmalnn tek seferde Gazze'nin zerine boca edilmesi ile gn yzne kmtr. Bu nedenle Gazze'de yaananlarn son bulmas yalnzca atmann durmas deil, ayn zamanda bu kurumsallam iddetin geici olarak askya alnmasdr.

13 Ekim 2025 tarihinde Msr'da, ABD Bakan D. Trump'n bar elisi(!) misyonuna soyunduu Hamas-srail Atekes Anlamas, kresel vicdan sarsan bu byk vahetin sona erdiini dnyaya ilan etmitir. Her ne kadar savatan beslenen srail hkmetinin banaz siyaseti ve atekes anlamasndan bu yana gerekletirdii onlarca ihlal, atekesin devamna dair derin phelere yol ayor olsa da yardm trlarnn geiine izin veriliyor olmas ve vahetin boyutu dikkate alndnda, atekes kararnn bir saat iin olsa bile uygulanacak olmas, Gazze konusunda, azla yetinmek iin oka sebebi olan kresel toplum iin bir umuda dnmtr. Bu srete Trkiye, Msr ve Katar gibi Mslman lkelerin katks ve diplomatik baarlar ise ayrca dikkate deerdir.

Birlemi Milletler, Uluslararas Adalet Divan ve ok sayda uluslararas kurum ve kuruluun verilerine gre; nfusunun yzde 80'i yerlerinden edilen, altyap, salk, eitim, barnma ve beslenme gibi temel insan hakk saylan imkanlardan yoksun brakmak amac tayan 'sistematik asimetri' niteliindeki saldrlar Gazze'yi, Auschwitz, Ebu Gureyb, Sedyana tecrbelerinden bile korkun bir hapishaneye dntrmtr. srail'in Gazze'de srdrd asimetrik saldrlar, doadan insana, canldan cansza kadar her eye kar yrtlen; teolojik oklu parametrelere dayand iddia edilen sistematik bir kimlik tamaktadr.

Gazze'de yaatlanlar, bu ynyle hem bir toplumu oluk ocuk, gen yal demeden 'sulu' gzyle imhaya kalkmak hem de bu amalarna ulamak iin hibir 'hukuki', 'insani', 'etik', 'vicdani' deeri dikkate almayan yntemlere bavurmak manasna gelir. srail vahetinin; toprak, su, aa, bitki ve hayvan demeden Gazze'ye dair her eyi muhatap almas u ana kadar ei grlmemi bir........

© Açık Görüş