ABD-Venezuela gerilimi, Latin Amerika'daki tarihsel smrgecilik mirasnn, sosyal eitsizliin ve byk glerin kar atmasnn gncel tezahrdr. ABD'nin Monroe Doktrini ve sonras politikalar, blgesel hegemonya mcadelesini srekliletirmitir. Trump dnemi bu stratejinin agresif bir devamdr ancak baar garanti deildir ve ok sayda siyasi, ekonomik ve askeri risk tamaktadr.

Dr. Erkan Oflaz/ Akademisyen, Yazar

Gney Amerika'da, Venezella zelinde olan gelimeler kukusuz konjektrel gelimelerden ziyade kadim meselelerin sonucudur. Strateji ve ekonomi politik, konjektrel okumalar ile cevaplandnda olduka yaln kalmakta ve kamuoyunu yanltmaya ynelik propagandalara zemin hazrlamaktadr. rnein; srail Filistin'de soykrm yaparken dahi onun sularn aklamaya alan kii ve gruplar, gncel gelimeler ile sanki hi yoktan var olmu gibi sunduklar bir siyasi yapy terrizm ile sulad. Hamas'n meru bir siyasi parti olduu hatta girdikleri son seimde Filistin parlamentosunda ounluk sandalyeyi ald unutturuldu. yle ki kresel lekte srail'in Hamas ile mcadele ederek "Bat'nn Halk" n savunduunu bile iddia etti Netenyahu! Bu bak as, Venezella krizini tarini kkleri ile analiz etmek gereini ortaya koymaktadr. Blgedeki uzun vadeli istikrar ve kalknma dinamiklerinin karmakln ve ABD-Venezuela ilikilerinin iktisadi ve politik temellerini aklamak iin gerekli bir altlk oluturmaktadr. ABD-Venezuela gerilimi, Latin Amerika'nn jeopolitik ve ekonomik tarihindeki kkl dinamiklerin gnmzdeki yansmasdr.

Monroe Doktrini'nin 19. yzylda ilan edilmesinden beri ABD, Latin Amerika blgesini kendi nfuz alan olarak grm ve blgedeki etkinliini artrmak iin politik, ekonomik ve askeri aralar kullanmtr. Bu doktrin, balangta Avrupa'nn ktaya mdahalesini engelleme amac tarken zamanla ABD'nin blgesel hegemonya kurma arac haline gelmitir. Trump ynetimi dneminde ise bu yaklam, Venezuela'ya kar daha agresif bir stratejiyle srd; Maduro rejimi uyuturucu kaakl, yolsuzluk ve otoriterlik sulamalaryla hedef alnarak, askeri mdahaleler ve yaptrmlar gndeme getirildi. Bu srecin tarihi ve uygulanagelen politika setleri gney Amerika'nn tarihi ile anlalabilir olmaktadr.

Kronolojik olarak nce Gney Amerika tarihine bakarsak, spanyol smrgesi altndaki sosyal yap kast sistemiyle belirlenmiti. En stte safkan spanyol asll "Peninsulares" ad verilen spanyol ktasndan gelenler yer alrken, Gney Amerika'da doan ancak tamamen spanyol kkenli olan "Creoles" dahi baka bir snfa ayrlmt. Nihayetinde ise sosyal kast siteminin en altnda, kark rktan insanlar yer ald; spanyol ve yerli karm "Mestizo", spanyol ve Afrikal karm "Mulatto" snflar gibi melezler ve en altta yerli halk ile Afrikal kleler bulunuyordu. Bu sistem, ekonomik ve siyasal kontrol elinde tutan spanyollarn blgeyi smrmesini salamt. Bu sosyal tabakalama ve smrgecilik, 19. yzyl banda bamszlk hareketlerini tetikledi.

El Libertador (Kurtarc) olarak anlan Simn Bolvar, 18 Temmuz 1783'te Venezuela'da dodu ve Gney Amerika'nn spanyol smrgeciliinden kurtuluunda nde gelen liderlerden oldu. Bolvar, gen yata Avrupa'daki aydnlanma fikirleriyle tanm ve zgrlk, eitlik, halk egemenlii kavramlarna derin ballk gelitirmi bir "Creoles" dir. Smrge halklarnn spanya'nn baskc ynetimi altnda ezildiini ve haklarnn gasp edildiini grerek bamszlk hareketlerini balatmtr. Amac, Latin Amerika halklarn smrgecilikten kurtararak birleik ve bamsz bir Gney Amerika kurmakt.

Bolvar, Venezuela, Kolombiya, Ekvador, Peru ve Bolivya'nn bamszlk mcadelelerinde byk rol oynad ve bu lkelerin zgrlemesini salad. Kast ve........

© Açık Görüş