Fransa'nn smrge alanlarndan ekilmesi, g boluu yaratmamtr. Aksine bu boluk, farkl aktrler tarafndan hzla doldurulmaktadr. in, uzun sredir Afrika'nn altyap yatrmlarnda baat rol stlenirken; Rusya, Wagner benzeri paramiliter gruplar araclyla gvenlik sektrnde derinlemi; Trkiye ise kltrel diplomasi, insani yardm ve eitim alanndaki faaliyetleriyle dikkat ekmitir.

Cihad slam Ylmaz/ GVENSAM Genel Koordinatr

Fransa'nn denizar yaylmacl, yalnzca bir emperyal genileme projesi olarak deil; ayn zamanda kltrel bir hegemonya taycs olarak tasarlanmtr. Fransz okullar, mahkemeleri, brokrasisi ve dili bu erevenin temel aralar olmu; zellikle Afrika ktasnda yetien postkolonyal elitler, Paris'te eitim grerek bu sistemin hem rn hem de taycs hline gelmilerdir.

Ancak bu sistem, kinci Dnya Sava sonras smrge kart hareketlerin hz kazanmasyla derin bir krlmaya urad. 1956'daki "Loi-cadre Defferre" ile balayan idari zerklik sreci, 1960'l yllarda hzla bamszlklarla sonuland. Yine de Fransa, eski kolonileriyle balarn tamamen koparmad. Ekonomik yardm, para birimi kontrol (CFA frang), askeri sler ve kltrel diplomasi araclyla yeni bir bamllk ilikisi tesis edildi. Grnrde bamsz ama fiilen Fransa'ya bal bir sistem...

Ne var ki bu postkolonyal yap, 1990'lardan itibaren meruiyetini kaybetmeye balad. Afrika'da byyen gen nfus, isizlik, kt ynetiim ve d mdahalelere duyulan tepki, Fransa'nn blgedeki pozisyonunu giderek tartmal hle getirdi. Ayn dnemde in'in Afrika'ya yatrmlar, Rusya'nn gvenlik i birlikleri ve Trkiye'nin kltrel-dini diplomasi faaliyetleriyle Fransa'nn tek aktr olma nitelii ciddi biimde sarsld.

Denizar topraklardaki gelimeler ise daha ie dnk bir kimlik krizini gn yzne kard. Runion, Guyane, Mayotte ve zellikle Yeni Kaledonya gibi blgelerde halklar, Fransz vatanda olsalar da ekonomik eitsizlik, kltrel dlanma ve siyasi karar alma srelerinden uzak tutulma gibi sorunlarla kar karya kaldlar. Fransz Cumhuriyeti'nin "birlik ve blnmezlik" ilkesiyle zdeleen merkez yap, bu blgelerdeki farkl kimlik ve talepleri grmezden gelerek yeni bir gerilim alan yaratmtr.

Dolaysyla Fransa'nn postkolonyal ilikilerinde yaanan kriz, sadece bir jeopolitik dalma deil; ayn zamanda tarihsel bir yapnn doal zlmesidir. Bugn yaananlar, yz yl akn bir sre boyunca ina edilen bir sistemin artk kendi iinde srdrlemez hle geldiini gstermektedir.

Afrika'da atrdayan ilikiler: Yeni gler, yeni talepler

Fransa'nn Afrika'daki etkisi uzun sre boyunca yalnzca smrge gemiine deil, ayn zamanda kurumsallam bir bamllk ilikisine de dayanmtr. 1960 sonras dnemde siyasal bamszln kazanan pek ok Afrika lkesi, ekonomik olarak Fransa'ya entegre olmu, savunma anlamalaryla Paris'in gvenlik emsiyesi altna girmitir. CFA frang gibi smrge dneminden kalma yaplar ise ktann finansal egemenliini dorudan Fransa'ya balamaya devam etmitir. Ancak bu dzen, son yllarda hem ieriden gelen halk tepkileriyle hem de dardan gelen jeopolitik........

© Açık Görüş