Trump'n Trkiye, NATO iin byk bir deer ifadesi, yeni algnn yansmasdr. Erdoan'n ise ilikilerimizi gven ve karlkl sayg temelinde yeniden ina etme iradesi vurgusu, Trkiye'nin kararl ama diyaloa ak diplomasi izgisini gstermektedir. Bu iki tutumun kesitii yer, aslnda 21. yzyln yeni mttefiklik paradigmasdr: Bask yerine i birlii, yaptrm yerine karlkl kazan.

Cihad slam Ylmaz/ GVENSAM Genel Koordinatr

Getiimiz haftalarda Beyaz Saray'da gerekletirilen son Erdoan–Trump zirvesi, yalnzca iki liderin bir araya gelmesinden ibaret bir diplomatik temas deildir. Bu buluma, Trkiye–ABD ilikilerinde uzun sredir biriken stratejik gerginliklerin ardndan yeni bir diyalog dneminin kapsn aralayan sembolik bir dnm noktas olarak dikkat ekmektedir. Zirve, iki lke arasnda son yllarda yaanan CAATSA yaptrmlar, F-35 programndan karlma ve S-400 gerilimi gibi kronik sorunlarn yeniden deerlendirildii; taraflarn "karlkl gven" ve "stratejik ortaklk" kavramlarn yeniden tanmlama frsat bulduu bir platform olmutur.

Trkiye asndan bu grmenin anlam, diplomatik normallemenin tesindedir. nk Ankara'nn d politika vizyonu, artk sadece blgesel karlarla snrl deildir; Trkiye kendisini, enerji koridorlarndan gvenlik mimarisine kadar uzanan geni bir corafyada denge kurucu ve dzen ekillendirici bir aktr olarak konumlandrmaktadr. Dolaysyla Washington ile yeniden tesis edilecek gven temelli bir iliki, sadece iki lkenin deil, Atlantik ttifak'nn genel stratejik ynelimini de etkileyebilecek potansiyele sahiptir.

Bu tablo, Trkiye'nin son yllarda izledii bamsz savunma ve d politika izgisinin Bat sisteminden kopmak anlamna gelmediini; aksine, karlkl saygya dayal yeni bir ortaklk biimi ina etme araynn yansmas olduunu gstermektedir. Cumhurbakan Erdoan'n diplomatik ncelii, Trkiye'nin ne Dou'ya ne de Bat'ya "tam baml" bir izgiye srklenmeden, kendi gvenlik ihtiyalarn nceleyen ok eksenli bir d politika anlayn kalclatrmaktr.

Trump'n ikinci dneminde dile getirdii "mttefiklerle sorunlar karlkl kazan temelinde zme" yaklam, Trkiye asndan bir frsat penceresi yaratmaktadr. ABD'nin yeniden ekillenen kresel stratejisi Trkiye'yi yeniden vazgeilmez bir ortak haline getirmitir. Bu durum, Erdoan–Trump zirvesine yklenen anlam daha da bytmektedir.

Bugn gelinen noktada, Ankara'nn beklentisi sadece yaptrmlarn kaldrlmas ya da F-35 programna yeniden dahil olmak deildir. Asl mesele, Trkiye'nin uzun vadeli gvenlik mimarisi iinde teknolojik, askeri ve diplomatik zerkliini koruyarak Bat ittifakyla uyumlu bir pozisyon alabilmesidir. Trkiye'nin hem ulusal karlarn koruyan hem de transatlantik dengelere katk sunan bir ortaklk modelinin temelleri bu grmede atlmtr.

Tarihsel arka plan: Bir mttefikliin zorlu yllar

Trkiye–ABD ilikileri, Souk Sava'tan bu yana ittifak kavramnn snand en uzun soluklu rneklerden biridir. Ancak bu ilikinin doas, her dnemde farkl bir gerilim ekseni zerinde ekillenmitir. Souk Sava dneminde gvenlik temelli, 1990'larda demokrasi ve insan haklar vurgulu, 2000'ler sonrasnda ise karlkl stratejik bamllk ve blgesel kar dengesi zerine ina edilen bir ortaklk biimi ne kmtr. Fakat bu iliki, son on ylda yaanan krlmalarla birlikte yeniden tanmlanma ihtiyacyla kar karya kalmtr.

Bu krlmalarn en belirgin noktas, hi kukusuz 2017–2020 aras S-400 ve CAATSA krizi olmutur. Trkiye'nin kendi hava savunma ihtiyalarn karlamak zere Rusya'dan S-400 sistemini satn almas, Washington'da bir "stratejik kopu" olarak alglanmtr. Bu........

© Açık Görüş