Trkiye'nin sunduu medeniyet diplomasisi, btn blge lkeleri iin yeni bir balangtr. nk bu modelde sadece ortak akl, mterek tarih ve insanca bir gelecek vardr. Tlihin nn aan tarih sorumluluk herkesin omuzlarndadr. Ortadou'un geleceinde, savalar karan ve haritalar izen gler deil, bar ve adaleti merkeze alan ve insanln vicdann temsil eden yeni esasl aktrler belirleyicidir.

Burhanettin Kapusuzolu/ Yazar

Eski dnya Ortadou, yeralt kaynaklar, derin tarihi ve semav inan mensuplarnn tamamn ilgilendiren zengin kltrel mirasyla dnya siyasetinin merkezindedir her daim. Ancak bu zenginlik, XX. yzyln bandan beri blgeyi istikrarn deil istikrarszln yata hline getirmitir. Geen yzyln balarndan itibaren zellikle petrol ve doalgaz zerinden ekillenen g mcadelesi, zamanla zaten zemini hazr olan etnik ve mezheb ayrmalarla derinletirilmi; inan tabanl atmalar, d mdahaleler, veklet savalar, demografik dalgalanmalar ve sosyal alandaki ar kntler blgeyi bir "kriz corafyas"na evirmitir. yle ki; "Dman kavi tli' zebun!" dense sezadr!

Dinler ve mezhepler aras mcadelenin teopolitik katman olan Ortadou'da siyasal kimlikler, mezheb ve etnik aidiyetler etrafnda ekillenir. Bu durum, "teopolitik" bir kavram zerinde ilerlemeyi gerekli klmaktadr. Teopolitik, din inanlarla siyasal ve jeopolitik karlarn kesime noktasdr. Yahudiler, Hristiyan mezhepler, Mslmanlar, i-Snn ayrmas, i unsurlarn kendi aralarndaki ayrm, Selef izgi, ran'n ilik merkezli inan umdeleri erevesinde takip ettii yol, blgedeki atmalar sarsc bir ideolojik ereveye oturtmaktadr. Bu din ayrmalar d gler tarafndan kullanlp ynetilince, blge lkeleri bu ayrmalar zerinden veklet savalarnn bataklna saplanmaktadr. Bylelikle mezheb farkllklar birer d politika argmanna, kresel hegemonyann kullanmna dnmektedir.

Enerji ve ekonomi politiin kavak noktas Ortadou, dnya enerji rezervlerinin nemli bir ksmna sahip olmasndan dolay, enerji gvenlii balamnda kresel bir rekabet alandr. Basra Krfezi ve Hazar Havzas'nn petrol ve doalgaz rezervleri, ABD, Avrupa, in ve Rusya'nn dikkatine ve iddetli taarruzuna muhataptr. Ekonomi politik perspektifinden bakldnda enerji, ekonomik ve jeostratejik bir kaynaktr. Bu durum, blgenin retim-tketim ilikisi ile beraber asker slerin, rejim deiikliklerinin ve d destekli ayaklanmalarn, ilk frsatta saldrlarn da kaynadr.

Kaos sarmal

Ortadou'daki atmalar, byk glerin gzetimi altnda, blge devletlerinin g dengeleri ve gvenlik karlaryla beraberdir. ABD'nin Irak mdahalesi, Rusya'nn Suriye'ye yerlemesi, l duyulmayan Gazze(li)nin yok edilmesi, yeryznn lnetlisi bir haydutun ynetimini ele geirdii srail'in ran kart tehlikeli stratejik hamleleri hep bu erevededir.

Mevcut kaos sarmalnn tam kalbindeki Ortadou'da istikrar ancak u an iin sadece lgatlarda kaytl bir kelimeden te anlam tamamaktadr. Blgedeki dengeleri gzeterek derinletirilmi krizlerin zmn uluslararas i birlii, blgesel entegrasyon ve demokratikleme srelerinde aramak imdilik hayal bile deildir. Esasen Ortadou'nun enerji kaynaklar, siyaset kltr ve tarih kodlar, zm amal idealist ve topik tezleri ou zaman geersiz klmaktadr. zellikle, eytan talamaktan salavata frsat bulamayan toplumlarn sancl yaplar, bu gnleri gzeterek haritalar izenlerin postkolonyal ve oryantalist dncelerinin yansmas ile Bat merkezli mdahalelere ak bir kap brakmaktadr. Hal byle olunca trl maskelerle gizlenmi hegemonik operasyonlarn laboratuvar olmaktan kurtulamaya bir trl takat bulanamamaktadr.

Sahip olduu imknlar ve tad arlklar yznden corafya ou zaman kederdir. Bu bakmdan sorunlarn, blgesel sava tehlikesinin ve tehdidinin kapsnda daim nbette bekletildii Ortadou, bir corafyadan fazlasdr. Ortadou'daki mevcut kaotik tabloya en ciddi tehdidi oluturan bir dizi gelimeler bu gnler iin dikkatle hazrlanm ciddi bir kresel prodksiyondur. Olup biten hibir ey rastlant deildir. Enerji yataklarn ve enerji koridorlarn gvenceye alma amac ile lzm olan yapmaktan geri durulmamaktadr. Bununla birlikte blge unsurlarnn toparlanp iddia sahibi olamamas dahi temin edilmektedir.

52'de Msr'da bir Amerikan darbesi ile Kraliyetin devrilerek yeni kurulan yapnn ardndan taze! bir sayfa ald. Msr, srail'in karsna dikildi. Msr ve srail Sava srasnda Msr uaklar daha havalanmadan yerde vuruldu. Halbuki bunun srail'in deil Amerika'nn ii olduu bilinen bir konudur. ncesi tam bir puslu ve rpertici seyir takip eden Irak'n yaadklar ortadadr. Arap Bahar ad altnda sahneye konan tiyatro sonucunda Sudan'n blnp Gney Sudan ad ile Hristiyan bir devlet kurulmasna bata Msr olmak zere kimse ses karamamtr. Libya'nn srklendii bataklk tm birikiminin zerini rtmtr. Suriye'nin boulup veklet savalar ile tketilmesi, bunun iin ran'n geici olarak ie alnmas, g, kan, gzya ve tm olup bitenler cmleye malum. Hakeza bugnn deil yllar ncesinin konusudur Gazze'nin boaltlmas. Yaananlar/yaatlanlar karsnda sz skt etmektedir. u anda ise srail........

© Açık Görüş