İstanbul Fener Patrikhanesi konusunda İngiliz Dışişleri Bakanlığı Araştırma Departmanı tarafından hazırlanmış 1947 tarihli bir rapor bulunuyor (FO 424-287, No. 19, s. 91-94). Bu rapor, İngilizlerin Fener’e ve atanacak patriğe bakış açısını göstermesi açısından bir değer taşır. Fener’e kimin patrik olarak atanacağı konusu, İngiliz Dışişlerini ilgilendiren bir konu olmuştur.1948’den 1972’ye kadar, Türk Hükümetinin onayıyla, Athenagoras, patrik olarak görev yapmıştır. Bu raporda, atama öncesinde, muhtemel patrik adayları ve Sovyetler, Yunanistan ve Türkiye’nin siyasi ilişkileri çerçevesinde Fener’in rolü üzerinde duruluyor. Raporun Rusya cephesinden bakış açısı aynen şöyle;

‘’İingiliz Dışilşleri Bakanlığı Araştırma Departmanı Raporu: (Ekümenik Patrikhane 14 Ekim 1947;

Moskova’nın Ekümenik Patrikhane ile ilgili politikası ancak tahmin edilebilir. Bulgar Eksarhı'nın 1945'te Fener'i ziyaret etmesinin bir amacının, bir Rus'un Ekümenik seçilmesiyle, Eksarhlık liderliğinin İstanbul'dan Moskova'ya taşınmasının yolunu bulmak olduğu söylentisi vardı. Sovyet entrikaları, İstanbul Patrikhanesi'ni diğerleriyle karşılaştırıldığında küçümseme amacına hizmet ediyor olabilir. Muhtemelen, Fener pahasına Rus Kilisesi'nin hegemonyasını artırmak umuduyla Moskova Patriği, bu yıl Moskova'da bir Pan-Ortodoks Konferansı yapmaya kalkıştı; ancak bu konferans, İstanbul, İskenderiye ve Kudüs Patrikleri ile Kıbrıs Başpiskoposu tarafından uygun görülmedi. Aynı zamanda, Sovyet Hükümeti de Fener'e en sevdiği sızma taktiklerini uygulayabilir. Uyumlu bir Patrik yönetiminde Patrikhane, yalnızca Türkiye'yi dövmek için bir sopa olarak değil, aynı zamanda Ortodoks dünyasındaki görüşleri uzlaştırmanın bir aracı olarak da kullanılabilirdi. Her durumda, 1945'te Bulgar Eksarhı'nın yetmiş yıllık Bulgar inancını iyileştirmedeki başarısının büyük ölçüde Fener'deki Sovyet etkisinden kaynaklandığına dair çok az şüphe vardır.

ŞUBAT........

© 9 Eylül Gazetesi