Dünyada ve Türkiye'de dijital telif hakları, AI kullanımı konularında büyük teknoloji şirketlerinin tekelci uygulama ve düzenlenmeleriyle ilgili önemli gelişmeler yaşanıyor. TBMM Dijital Mecralar Komisyonu Mayıs 2024’ten itibaren dijital telif yasası ile ilgili çalışmalar yapmakta.

Komisyon Demirören ve Turkuvaz medya grupları, Anadolu Ajansı ve diğer bazı yayıncı kuruluşların desteklediği "dijital telif düzenlemesi" gündemiyle toplandı; Google, TikTok, Netflix gibi şirketlerle görüşmelerde bulundu.

Görüşmeler şirketlerin “ticari sır” bahanesine takıldı.

Aynı dönemde, TBMM Yapay Zeka Komisyonu da hukuki ve etik perspektiflerle rapor hazırladı. Özellikle Google ile yürütülen görüşmelerle yapay zeka, algoritma şeffaflığı, dijital telif ve platformların yükümlülükleri gibi alanlarda yasal düzenlemeler şekillendirilmeye çalışıldı.

Ancak komisyonda partiler arasında gerçekleşen verimsiz polemikler ve iç siyasete kurban edilemeyecek kadar önemli bir konu hakkında Türkiye’deki akademik çalışmalar sınırlı, kamusal farkındalık yetersiz.

Komisyonda 8 AKP, 4 CHP, 2 DEM, 1 MHP, 1 İYİ Parti temsilcisi bulunuyor. AKP Genel Başkan Yardımcısı ve TBMM Dijital Mecralar Komisyonu Başkanı Hüseyin Yayman, "dijital telif" düzenlemesi yasa teklifini 2025 Haziran ayı başında Meclis Başkanlığına sunmayı planlasa da bu gerçekleşmedi.

17 Haziran’da komisyonun başkanlığına yine AKP Giresun Milletvekili Nazım Elmas getirildi. İktidar temsilcileri sektörel talepler doğrultusunda yasanın çıkarılması gerektiğini savunurken, muhalefet partileri düzenlemenin yalnızca büyük medya kuruluşlarını değil, çalışanları ve içerik üreticilerini de kapsaması gerektiğini vurguladı.

Muhalefet Google gibi dijital devlerin şeffaf olmayan yapısını eleştirerek, katılımcı bir yasa hazırlık süreci talebinde bulundu. Etik, ifade özgürlüğü, iş güvencesi gibi alanların dikkate alınmasında ortaklaştı.

Ancak komisyon görüşmelerinde her partinin düzenlemeyle ilgili öne çıkardığı kavramlar farklı.

CHP, iktidar temsilcilerinin vurguladığı dijital içeriklerin daha sıkı bir şekilde telif yasalarıyla korunmasına karşı değil; ama sektördeki büyük aktörleri önceleyen bakış açısına karşı. Sadece büyük medya kuruluşlarının değil, sektördeki tüm paydaşların görüşlerinin alınarak bütüncül, şeffaf, adil, örgütlü iş gücünü koruyan bir model talep ediyor.

DEM Parti sıkı dijital denetimin istenmeyen sonuçlara yol açabileceğini belirterek düzenlemenin ifade özgürlüğü, dijital uçurum, kamu yararı ve içerik üreticisi hakları gibi çok boyutlu düşünülmesi gerektiğini savundu. Burada Komisyon Başkanı Hüseyin Yayman’ın düzenlemede toplum ve aile değerlerinin korunması gerektiğine dikkat çekerek "Eğer toplumu korumak yasakçılıksa biz yasakçıyız" sözleri dezenformasyon yasasının yaşanan sonuçlarını akla getiriyor.

Dünyada ve........

© 12punto