Sukob u Ukrajini ima, pored ostalih, i značajnu crkvenu dimenziju. Preciznije rečeno, crkvena dimenzija ukrajinskog konflikta je primordijalna u odnosu na oružanu, jer zadire u sferu identitetske konverzije ukrajinskog stanovništva, a ona je prethodila i omogućila izbijanje oružane faze ukrajinskog konflikta. Ako oružana dimenzija ukrajinskog konflikta ima sva obeležja proksi rata, to isto se može reći i za crkvenu dimenziju ukrajinskog konflikta.

Kao što NATO pakt, kao vojska Kolektivnog zapada, vodi oružani rat protiv ruske države posredstvom vojske kijevskog režima, tako i Carigradska patrijaršija, vodi crkveni rat protiv Moskovske patrijaršije i ruskog pravoslavlja posredstvom ukrajinskih raskolnika i jeretika organizovanih u „crkvu” kijevskog režima – tzv. Pravoslavnu Crkvu Ukrajine (PCU).

Otvoreno uključenje Carigradske patrijaršije u proces identitetske konverzije stanovništva Ukrajine, kao pripreme za izvođenje oružane faze ukrajinskog konflikta, započinje posle uspešno izvedene „Narandžaste revolucije” iz 2004. godine. U pokušaju da obezbedi podršku Carigradske patrijaršije za staru ideju iz 1990-ih o formiranju jedinstvene pravoslavne autokefalne crkve u Ukrajini, koja bi objedinila raskolnike iz tzv. Ukrajinske Pravoslavne Crkve Kijevskog patrijarhata (UPC KP) na čelu sa Filaretom Denisenkom i sektaše iz tzv. Ukrajinske Autokefalne Pravoslavne Crkve (UAPC), na čelu sa Makarijem Maletičem (nisu raskolnici, jer nisu u svojim redovima imali kanonski hirotonisanog episkopa i samim tim nisu imali apostolsko prejemstvo, OVDE, OVDE), novi prozapadni predsednik Ukrajine koga je izbacila „Narandžasta revolucija”, Viktor Juščenko, sastao se u junu 2007. godine sa patrijarhom Vartolomejom (OVDE).

U julu sledeće godine došlo je i do susreta mitropolita galskog Carigradske patrijaršije Emanuila sa raskolničkim patrijarhom Filaretom Denisenkom. Pred proslavu jubileja 1020 godina od krštenja Kijevske Rusije (Rusi) u julu 2008. godine, ukrajinski mediji su pisali o mogućem susretu carigradskog patrijarha Vartolomeja, ruskog patrijarha Alekseja II i raskolnika Filareta Denisenka. Tada je u javnost procurela informacija da će ukrajinski raskolnici tražiti da ujedinjena pravoslavna crkva u Ukrajini pređe pod jurisdikciju Carigrada, te da, shodno tome, bude poništena gramata carigradskog patrijarha Dionisija IV iz 1686. godine, kojom je Carigradska patrijaršija priznala prelazak Kijevske mitropolije pod jurisdikciju Moskovske patrijaršije (OVDE).

Do takvog susreta i realizacije autokefalističkih ambicija tada nije došlo, ali je postalo očigledno da je Kolektivni zapad prešao na radikalnu fazu ubrzane identitetske konverzije stanovništva Ukrajine, u kojoj je počeo da primenjuje instrument „obojenih revolucija”, ali i da se koristi uslugama Carigradske patrijaršije. Ništa od toga nije bilo vidljivo u prvoj fazi identitetske konverzije u „Nezaležnoj”, kada su autokefalistički zahtevi iz UPC KP i UAPC uživali isključivo podršku domaćih političkih struktura na čelu sa predsednikom Ukrajine Leonidom Kučmom, inače nekadašnjim glavnim ideologom Centralnog komiteta Komunističke partije Ukrajine (OVDE).

Početak radikalizacije procesa identitetske konverzije, a u okviru nje i internacionalizacije ukrajinskog crkvenog pitanja, poklapa se hronološki sa početkom procesa resuverenizacije Rusije, jer je do prvih zvaničnih susreta Juščenka i Vartolomeja, te carigradskog mitropolita Emanuila i raskolnika Denisenka, došlo nakon čuvenog Putinovog minhenskog govora u februaru 2007. godine i neposrdno pred rusku vojnu intervenciju u Abhaziji i Južnoj Osetiji početkom avgusta 2008. godine.

Nova faza u realizaciji autokefalističkih težnji u Ukrajini započinje, svakako ne slučajno, nakon druge, krvave „obojene revolucije” – kijevskog Majdana iz 2014. godine, dok je Carigradska patrijaršija u ovoj fazi aktivno uključena neposredno pred Kritski sabor. Naime, 6. juna 2016. godine, uoči početka rada saborskog okupljanja jednog broja pravoslavnih pomesnih autokefalnih Crkava na Kritu, Vrhovna rada Ukrajine donela je odluku o zvaničnom obraćanju carigradskom patrijarhu radi dobijanja autokefalnosti (OVDE). U tom obraćanju Vrhovna rada je molila carigradskog patrijarha:

U julu iste 2016. godine carigradski arhiepiskop Jov (Geča) izjavio je, nakon susreta sa predsednikom Ukrajine Petro Porošenkom, da je Sinod Carigradske patrijaršije odlučio da uzme u razmatranje molbu Vrhovne rade i da je u tom cilju formirao posebnu stručnu komisiju. Isti episkop je u avgustu 2016. godine izjavio da Carigradska patrijaršija smatra teritoriju Ukrajine svojom kanonskom teritorijom (OVDE).

U daljem radu na sticanju autokefalnosti glavnu ulogu u komunikaciji sa patrijarhom Vartolomejem preuzeo je predsednik Porošenko (OVDE, OVDE). Svoj stav o crkvenom pitanju Porošenko je izrazio rečima, da je pitanje autokefalnosti crkve u Ukrajini „pitanje nacionalne bezbednosti i naše odbrane u hibridnom ratu, jer Kremlj gleda na Rusku pravoslavnu crkvu kao na jedan od ključnih instrumenata uticaja u Ukrajini” (OVDE).

U pokšaju da obezbedi što širu podršku za realizaciju autokefalističkih planova, Porošenko je organizovao susret sa predstavnicima UPC KA, UAPC i UPC MP (OVDE). Međutim, željena podrška autokefalističko-ujediniteljskim planovima od strane episkopata UPC Moskovske patrijaršije je izostala. I pored otvorenog državnog terora, samo dvojica episkopa UPC MP odlučila su da podrže autokefalistički projekat u režiji kijevskog režima, a u izvođenju Carigradske patrijaršije (OVDE).

Vrhunac politizacije ukrajinskog crkvenog pitanja bila je predaja carigradskom patrijarhu Vartolomeju formalne incijative za dodeljivanje tomosa o autokefalnosti u vidu tri podneska – molbe predsednika Ukrajine, Vrhovne rade i „arhijereja” iz UPC KA i UAPC, te dvojice episkopa UPC Moskovske patrijaršije, koje je 20. aprila 2018. godine Carigradskoj patrijaršiji uručio Rostislav Pavlenko, zamenik šefa administracije predsednika Porošenka (OVDE). Posebnu ulogu u poslu dodeljivanja autokefalnosti ujedinjenoj tzv. PCU Porošenko je dodelio Mustafi Džemilevu, izbeglom antiruskom vođi krimskih Tatara, koji je dobio zadatak da posredstvom predsednika Turske, Erdogana, lobira za ideju autokefalnosti kod patrijarha Vartolomeja (OVDE).

Već 7. septembra 2018. godina Carigradska patrijaršija nekanoski upada na ukrajinsku teritoriju pod jurisdikcijom Moskovske patrijaršije, tako što imenuje dvojicu egzarha za Ukrajinu, koji su imali zadatak da pripreme teren za dodeljivanje tomosa o autokefalnosti, a pre svega da oko projekta autokefalne tzv. UPC okupe brojne sukobljene ukrajinske raskolničke grupacije. Pritom je patrijarh Vartolomej za svoje egzarhe u Ukrajini imenovao dvojicu arhijereja Carigradske patrijaršije, Danila i Ilariona, koji su rođeni u Zapadnoj Ukrajini, a do tada su služili među ukrajinskom dijasporom u Kanadi i SAD, velikim delom sastavljenoj od potomaka pripadnika kolaboracionističke Ukrajinske nacionalne armije formirane na osnovi 14 divizije SS Galičina (OVDE).

Početkom oktobra 2018. godine Sinod Carigradske........

© Нови Стандард