Yeni “Büyük Oyun” petrol ve gaz değil, nadir toprak elementleri üzerine kuruluyor. Türkiye zengin yataklarıyla ABD-Çin rekabetinin ortasında. Eskişehir, Beylikova’daki Eti Maden tesisinden bir görünüm. (Foto: Enerji Bakanlığı)

Bizim kuşağımız enerji jeopolitiğini petrol üzerinden öğrendi. Petrol savaşlarını, ambargoları, tanker krizlerini, OPEC’in politik gücünü, ABD’nin enerjiyle dünyayı nasıl şekillendirdiğini gördük. Sonra doğalgaz geldi. “Geçiş yakıtı” denildi ama kısa sürede stratejik bağımlılığın yeni aracına dönüştü. Bugün ise yepyeni bir enerji çağının eşiğindeyiz. Bu defa başrolde ne petrol ne gaz var — kritik mineraller ve nadir toprak elementleri var.
Ve bu kaynaklar, yalnızca yeni sanayilerin değil, küresel güç mücadelesinin de belirleyicisi haline geldi.

Elektrikli araçlardan yenilenebilir enerjiye, yapay zekâdan savunma sanayiine, uzay teknolojilerinden dijital altyapılara kadar her şey belirli minerallere dayanıyor:
Lityum, kobalt, nikel, grafit, bakır ve mangan gibi elementler olmadan modern ekonomi durur.
Ama perde arkasında daha sessiz ama daha güçlü bir grup var: nadir toprak elementleri.
Neodim, praseodim, terbiyum, itriyum, lantan gibi isimleri az duyulur ama her biri, bir çağın stratejik silahıdır.
Rüzgâr türbinlerinden füzelere, radar sistemlerinden MR cihazlarına, elektrikli araç motorlarından akıllı telefonlara kadar sayısız sistem onların manyetik, ısıl ve kimyasal özellikleriyle çalışır.
Kısacası, bu elementler olmadan ne yeşil dönüşüm mümkündür ne de teknolojik egemenlik.

Bu kritik zincirin hâkim gücü açık: Çin.
Çin, nadir toprak elementlerinin küresel üretiminin yüzde 70’ini, rafineri ve işleme kapasitesinin ise yüzde 90’ını kontrol ediyor.
Bu, tesadüf değil — stratejik sabrın ve devlet aklının sonucu. Batı ülkeleri çevre kaygılarıyla madenlerini kapatırken, Çin fiyat kırarak pazarı ele geçirdi, bilgi birikimini topladı ve bütün tedarik zincirini kendi etrafında topladı.
Şimdi dünya, enerji dönüşümünü sürdürebilmek için Pekin’in rafinerilerine, ihracat izinlerine ve fiyat politikalarına bağımlı hale geldi. Bu........

© yetkinreport.com