Türkiye’de son aylarda art arda gelen bazı çıkışlar, Atatürk’ün şahsı ve mirası üzerinden yeniden bir rejim tartışması açma girişimlerini gündeme taşıdı. Ancak dikkat çekici olan, bu tartışmaların hedef aldığı kesimlerin bile beklenen tepkiyi vermemesi. Bir dönem Atatürk’ün adını anmaktan özenle kaçınan, Cumhuriyet’in kurucu değerleriyle arasına mesafe koyduğu düşünülen çevrelerin bugün aynı hassasiyeti vurgulamaya başlaması neyin göstergesi? Yoksa Türkiye, etki-tepki yasasının siyaset sahnesinde bir kez daha işlemekte olduğuna mı tanık oluyor?

Bu soruyu sormak gerekiyor; çünkü uzun zamandır toplumun bazı kesimlerinde Atatürk’e yönelik eleştiriler, artık siyasal sınırları aşarak bir kültürel çatışma aracına dönüşmüştü. Herkesin üzerinde uzlaştığı ortak bir tarihsel figür yerine, tartışmanın merkezine “rejim” ya da “isim” oturtulmuştu. Bu durum, özellikle sosyal medyada karşılıklı öfke üretiminin de zeminini hazırladı. Ancak son haftalarda gözlenen şey, bu gerginliğin kendi karşıtını doğurduğu yönünde.

Cumhuriyet’in 102. yılına yaklaşırken yaşanan bir dizi olay —kimi planlı, kimi refleksif— bu tabloyu daha görünür hale getirdi. Örneğin, bazı törenlerde Atatürk’ü anmadan yapılan açıklamaların toplumsal tepkisi, bizzat o kurumların refleksini değiştirdi. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın son konuşmalarında “Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk” ifadesini özellikle kullanması, sadece bir diplomatik jest midir, yoksa toplumun nabzını doğru okumanın bir sonucu mu? Aynı şekilde Milli Eğitim Bakanlığı’nın törenlerinde Atatürk vurgusunun yeniden öne çıkması, değişen bir siyasal iklimin sinyali sayılabilir mi?

Bu soruların her biri, aslında Türkiye’nin kolektif belleğiyle kurduğu ilişkiyi yeniden tanımlama çabasına işaret ediyor. Çünkü Atatürk, uzun süredir sadece bir tarihsel figür değil, aynı zamanda bir kimlik aynası işlevi görüyor. Bu aynaya kim........

© Yeniçağ