Ülkelerin ekonomik karakteri borsalardaki en değerli şirketlerine yansır veya en değerli şirketleriyle yansıtılır.

Mesela ABD ana endeksinde en değerli şirketler teknoloji şirketleridir. Çin’in teknoloji, e-ticaret, bankacılık şirketleri üstte gelir. Japonya’nın otomotiv, endüstri, finans ve teknoloji şirketleri ilk sıralarda yer bulur. Almanya’da yazılım, endüstri, finans ve telekomünikasyon üsttedir.

Türkiye’ninse ilk sıralar kompozisyonu bozuktu. Yıllarca ilk üçe banka dışında şirket sokulamamıştı. Bırakın ilk üçü ilk ona dahi bankacılık dışındaki sektörlerden firma sokabilmek istisnaiydi.

Ancak sonra sonra dengeli bir yapı ortaya çıkarılabildi. Sonra sonra dediysem son 10 yılı kastediyorum.

Bugün ilk 10’da üç banka kaldı. Farklı yıllarda değişmekle beraber holding, inşaat, perakende tüketim, havacılık ve enerji sektörü ilk onda yer bulurken en başa oynayan şirketlerden birisi savunma sanayinden geldi.

Bu kompozisyon önemli. Türkiye havayolu taşımacılığıyla, müteahhitleriyle ve savunma sanayisiyle dünyada ön plana çıkan bir ülke. Endeks ekonomiyi yansıtmaya başladı. Eğer mevcut

ekopolitikle

yeniden bozulmazsa…

Turizm ve tarım Türkiye’nin dünyada ön plana çıkan diğer büyük sektörleri. Ama bu sektörlerde rekabetçi bir yapı bulunur. Tek başına bir firma çıkıp büyük olamaz. Tıpkı tekstildeki gibi. Yahut mobilyadaki gibi. Bunlar da Türkiye’nin ekseri KOBİ’ler eliyle sürdürdüğü sektörlerdir. Bu sektörlerde büyüklük oluşturacak türden tekelci engeller yoktur.

Bir şirketin borsada üstte olması için doğal tekel karakterinde olması gerekir. Yani rekabete kolay dahil olunamayan sektörlerden firmalar borsada üstte gelir. E-ticaret pazar yerleri, havacılık, bankacılık, teknoloji bu yüzden başattır. Perakende sektöründen firmanın üst sıralara yerleşmesiyse olsa olsa politik tasarım hatasıdır. Başka türlü olamaz. Kooperatifler etkin olsa perakende şirketi ilk ona giremezdi.

İlk üçe

savunma sanayii

şirketi sokan tek G20 ülkesi şimdilik Türkiye. Başka ülkelerde savunma sanayii şirketleri halka açık olmaya da bilir. Fakat hakikaten son dönemde dünyada savunma sanayisiyle ön plana çıkan ülkelerden birisi Türkiye. Aslında Türkiye sanayisi kan kaybederken dünyada en çok savunma sanayisiyle ön plana çıktı.

Peki hangi borsa şirketi........

© Yeni Şafak