Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılma sürecini hızlandıran Berlin Anlaşması (1878), bilhassa Balkanlarda ciddi değişimler meydana getirmişti. 1400’lerin ortasından itibaren Osmanlıların hâkimiyetindeki Yeni Pazar Sancağı’nın yeni kurulan Sırbistan ve Karadağ arasında bir tampon bölgeye dönüşmesi, anlaşmanın sahada meydana getirdiği değişikliklerden biriydi. Sancak’ın idaresi kâğıt üzerinde hâlâ Osmanlı’nın elindeydi, ancak Avusturya fiilî durum yaratarak bölgede etkinliğini artırıyordu. 1879’daki yeni bir anlaşmayla Sancak’a uluslararası statü verilse de aynı anda üç ayrı devletin (Avusturya, Sırbistan ve Karadağ) gözünü kestirdiği bir mıntıkada gerilimin dozu hiç düşmedi. Nihayet Balkan Savaşları başladığında, Sırplar Sancak’ı tümüyle işgal ettiler.

Sancak, 1912’den günümüze çeşitli dönüşümler geçirdi, istila ve savaşlarla boğuştu; Sırp işgali, Yugoslavya Krallığı ve Tito Yugoslavya’sı dönemlerinde Müslüman ahalisinin bir kısmını gurbetlere gönderdi; nüfus değişimlerine sahne oldu; 2006’da Karadağ’ın Sırbistan’dan ayrılmasından sonra doğu ve batı olarak ikiye bölündü… Fakat yine de Osmanlı ve Müslüman kimliğini kaybetmedi.

Sırbistan’da Doğu Sancak’ın merkez şehri Novi Pazar’ı (Yeni Pazar) ziyaret ederken, bölgenin bu çalkantılı, gerilimli, acılarla ve ibretlerle dolu yakın tarihini düşünmemek mümkün değildi. Novi Pazar’ın içinden sakin sakin akan Raşka’nın dili........

© Yeni Şafak