Çifte standart tâbiri esas olarak içerdiği terimlerden birisini kendi içinde çökerten bir durumu yansıtır. Yâni aslında oksimorom bir ifâdedir bu. Evvela bunu bir ortaya koyalım. Standart bir kâideye dayanır. Standart esâsen tekilliği gerektirir. Onu, doğru veyâ yanlış fark etmez bir defâ tâyin ettikten sonra hâdiselere tatbik etmekten başka bir yol yoktur. Ama onu çoğullaştırıyorsanız bu düpedüz standartsızlıktır. Ahlâkî açıdan bunun karşılığı ilkesizliktir.

Târihe yansız, çıplak bir nazarla baktığımızda standarttan çok standartsızlığın hüküm sürdüğü hemen anlaşılır. Evet, ister dinî ister dünyevî temelde olsun çok sayıda öğreti bunu üstesinden gelmek gâyesiyle ayrılıkların, farklılıkların aşıldığı yüksek birlikler târif etmiş; lâkin bu birlikler dönemsel olarak ses getirse de uzun ömürlü olmamıştır. Misâl verelim: Hristiyanlık büyük ve kapsayıcı bir insanlık kardeşliğini esas almıştır. Burada veri tekmil kültürel farklılıklar aşılmak ve çatışma konusu olmaktan çıkarılmak istenmektedir. İster siyah ister beyaz, ister Asyalı, ister Avrupalı olun Hristiyanlığa dâir standartın herkesi birleştireceği öngörülür. Aynı şey Budizm için de tekrâr etmek mümkündür. Ama niye uzağa gidiyoruz ki? Kendi dinimiz olan İslâmiyet ne güne duruyor? İnancın optiğinde Endonezyalı bir Mislümân ile Sudanlı bir Müslümânı ne ayırabilir? Nitekim Müslümânların Peygamberi , her nev’i kavmî her nev’i üstünlük iddiasına karşı çıkmış; üstünlüğün ancak takvâda olacağını söylemiştir.

Dünyevî bir misâl verelim. Bunu daha çok imperium ölçekli yapılarda görebiliyoruz. Roma bunun en tipik örüntüsüdür. İçinde sayısız inancın, etnik topluluğun yüzdüğü çok büyük bir coğrafyada Roma vatandaşlığı en kapsayıcı bağ olarak hayâta geçirilmişti. Pax Romana olarak târif edilen de buydu. Osmanlı bu devâsa birikimi tornadan geçirerek , bence çok daha incelterek Pax Ottomana’yı tesis etti.

Birlik vazeden bu yapıların müşterek niteliği ekümenikliktir. Modern dünyâda da “sivil din” olarak târif eden ve Aydınlanma olarak bilinen fikir külliyâtı da ekümenikliği dünyevîleştirmiş ve evrensellik, insanlık........

© Yeni Şafak