Zekânın yalnızca genetik miras ve bireysel çabayla şekillendiğine inanmak uzun yıllardır hoşumuza giden bir yanılsama oldu. “Akıl akıldır, parayla satın alınmaz” sözü kulağa romantik gelse de, son yıllarda yapılan araştırmalar bu inancı sarsıyor. Yapılan araştırmalar yoksulluğun yalnızca sofraları değil, zihni de aç bıraktığına işaret ediyor. Parasızlık IQ’yu 10–13 puan, yetersiz beslenme çocukların zekâsını 15 puan geriye çekiyor. ABD’de fast food tüketen öğrencilerin akademik başarısı ise düşüyor. Başka bir deyişle, kötü beslenme yalnızca bedeni değil, zihinsel sermayeyi de hızla tüketiyor.

Menüdeki ekstra patates kızartması sadece kolesterol değil, aynı zamanda entelektüel erozyon da içeriyor.

Finansal stres de benzer biçimde zihnin belleğini işgal eden görünmez bir virüs gibi çalışıyor. Katılımcılardan beklenmedik bir 3.000 dolarlık masrafı hayal etmeleri istendiğinde IQ puanlarının 10–12 puan gerilediği gözlenmiş. Bu düşüş ne stres hormonlarıyla ne de fazla çalışmayla açıklanabiliyor; asıl mesele, zihnin sürekli “para var mı, yok mu?” sorusuna takılıp kalmasında yatıyor. Yoksulluk böylece görünmez bir zekâ vergisine dönüşüyor. Türkiye’de artan hayat pahalılığı, geniş kitleleri sürekli bir mali hesap makinesiyle yaşamaya zorluyor. Market raflarında değişen fiyatlar, artan kiralar, kabaran kredi kartı borçları zihinsel enerjiyi tüketiyor. Vatandaşın aklında gün boyu tek bir soru dönüyor: “Ay sonunu çıkarabilecek miyim?” Bu yük, dikkat ve karar verme süreçlerini doğrudan etkiliyor. Bir öğretmenin derste öğrencilerine odaklanmak yerine “ekstre nasıl ödenecek?” diye düşünmesi, bir gencin sınava çalışırken “kira artışını karşılayabilecek miyiz?” kaygısına kapılması ya da bir çalışanın iş yerinde verimliliğinin düşmesi… Hepsi, finansal stresin beyne kestiği gizli verginin tezahürleri. Haliyle

Türkiye’de de hayat pahalılığı........

© Yeni Şafak