İnsanın en ilginç vasıflarından biri şaşırma veya hayret etme özelliğidir. Aslında sadece beklenmedik bir durum karşısında şaşırma anlamıyla hayret, insana mahsus bir özellik değildir. Hayvanlar da beklenmedik durumlar karşısında şaşkınlığa düşerler, ne yapacaklarını bilemezler ve içinde bulundukları hali yönetmekte zorlanırlar.

Hayreti insana mahsus kılan şey, aklın gereği olan yahut insani idrakin uzantısı olan bir şaşırma hali olmasıdır. Nitekim klasik dönem filozofları, hayret anlamına gelen taaccübün insan aklın vasıtasız özelliklerinden biri olduğunu ve düşünme gücünün, zorunlu olarak hayret etmeyi gerektirdiğini söylemiştir. Bu anlamıyla hayret, düşünme gücümüzün yani aklımızın alıştığı düzenliliği bozan, sebep-sonuç ilişkisini takdir etmekte zorlandığımız durumlarda yaşanır.

Hayret halleri genellikle muhtemel alternatiflerden herhangi birini takdir veya tercih etme bilgisini yavaşlatır, dondurur veya işlevsizleştirir. Farklı dereceleri olmakla birlikte bu durumlar, gündelik tecrübelerimizden manevi idraklere uzanan geniş bir yelpazeye yayılır. Geniş yelpazede temel anlam korunmakla birlikte hayretin ilgili olduğu durumlar yani konuları değişir. Konuların karakteri, hayretin de........

© Yeni Şafak