Fitne kelimesi, kargaşa çıkarıp insanları birbirine düşürmek ve bozgunculuk yapmak anlamında kullanılır. Gündelik dildeki kullanımının etkisiyle zaman zaman Kurân’daki kullanımlarını da bu anlama yormaya meylederiz. Kargaşa çıkarıp bozgunculuk yapmak çok kapsamlı bir anlam olup oldukça farklı durumları içerdiğinden fitne kelimesine verdiğimiz anlamlar isabetli de sayılabilir. Nitekim fitne kelimesinin kök anlamı sıkıntı, bela, imtihan ve bu durumları doğuran şeyler demektir.

Fakat Kurân’da kelimenin oldukça farklı bir kullanımı vardır. İsim ve fiil hallerini dikkate aldığımızda kelime Kurân’da altmış kez geçer. Müfessirler kullanılan bağlamları dikkate alarak fitne çıkarmanın olgusal olarak neye karşılık geldiğini belirlemiş ve ayetleri bu doğrultuda yorumlamışlardır. Mesela fitne eylemi bir bağlamda zulüm olarak, başka bir bağlamda insanları ayartmak olarak, başka bir bağlamda inkâr olarak tahakkuk ettiğinden kelimeye bu anlamları vermişlerdir. Aslında çoğu kullanımın ortak bir noktası vardır: Bir insanın vicdanı üzerinde etkide bulunarak kanaatini değiştirmeye yahut zihnini bulandırmaya çalışmak. Fakat vicdani etkilemek iyi veya kötü olabilir. İnsan iyi yönde de kötü yönde de etkilenebilir. Nitekim insanların Allah’a kulluktaki sadakatini sınamak için gönderilen melekler kendilerinin fitne olduğunu söylemişlerdir (Bakara 2/102). Bu nedenle ayette melekler değil, meleklerin öğrettiği bilgileri kötü maksatlar için kullananlar eleştirilmiştir.

Kurân’da kınanan ve aslında imtihan etme anlamında kullanıldığı birkaç yer dışındaki neredeyse bütün kullanımlarda ifade veya işaret edilen anlam, vicdan........

© Yeni Şafak