login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Gideon Levy
Sabine Sterk
Tarik Cyril Amar
Stefano Lusa
Mort Laitner
Ellen Ginsberg Simon
Gilles Touboul
Mark Travers Ph.d
Daniel Orenstein
Cumhuriyetin iktisadî zihniyeti üzerine bir yanılgı
Biri "iktisadî zihniyet eksikliği", diğeri "kuvvetler ayrılığı ve hukukun üstünlüğü eksikliği."
Kuvvetler ayrılığı tartışılabilir, ama "iktisadî zihniyet eksikliği" ifadesi, bana kalırsa tarihsel gerçeklerle örtüşmeyen bir genellemedir.
Çünkü Cumhuriyet'in kurucu iradesi, daha 1920'lerde, sadece siyasi bağımsızlığı değil, ekonomik bağımsızlığı da hedeflemişti.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk bunu açıkça şöyle dile getirir:
"Siyasi ve askeri zaferler ne kadar büyük olursa olsun, ekonomik zaferlerle taçlandırılmazsa elde edilen başarılar kalıcı olamaz."
Bu cümle bile başlı başına bir iktisadî vizyon beyanıdır.
İZMİR İKTİSAT KONGRESİ: EKONOMİK MİSAK-I MİLLİ
Cumhuriyet ilan edilmeden sekiz ay önce, 17 Şubat 1923'te İzmir'de toplanan İktisat Kongresi, Türkiye'nin yeni rotasını belirleyen bir "ekonomik anayasadır."
Kongreye 1135 delege katılmış, dört sınıfı — çiftçi, tüccar, işçi, sanayici — aynı çatı altında toplamıştır.
Burada alınan kararlar, Akyol'un iddia ettiği gibi bir "iktisadî düşünce eksikliği" değil, tam tersine, ekonomik millîlik bilincinin kurumsal ifadesidir:
- Üretimin millîleştirilmesi,
- Yerli sanayinin korunması,
- Yabancı sermayeye kontrollü açıklık,
- İşçinin hakkı, emeğin teminatı,
- Kadın emeğinin teşviki,
- Vergi adaletinin sağlanması.
Yani Cumhuriyet'in zihniyetinde, ekonomi salt bir "araç" değil, bağımsızlığın temelidir.
KURUMSAL DEVRİM: FABRİKALAR CUMHURİYETİN KALELERİ
Atatürk'ün döneminde "iktisadî zihniyet yoktu" diyenlere, sadece kurulan kurumların isimlerini okumak bile yeter:
Yıl
Kurum
Amacı
1924
Türkiye İş Bankası
Ulusal sermaye birikimini başlatmak
1925
Sanayi ve Maadin Bankası
Devlet yatırımlarını finanse etmek........
© Yeni Mesaj
visit website