“Hade” ne demektir?

-*-*-

Hayde gidelum hayde, hayde gidelum hayde…
Bu sözler veya bu dize, bir Karadeniz türküsünden alınmıştır…

-*-*-

“Hayde”, merhum sanatçı Kazım Koyuncu’nun ikinci ve son albümüne ismini veren parçasıdır…

-*-*-

“Hayde” kelimesi, Türkiye’de “haydi”ye dönüşmüştür…
Bazen “y” düşer “hadi” diye de söylenir tabii ki!

-*-*-

Ne demektir?
Sözlüğe bakacağız!

-*-*-

“Haydi” Türkçede bir ünlemdir; teşvik etmek, hızlandırmak, kabul veya alay bildirmek için kullanılır.

-*-*-

Teşvik ve çağrı: “Haydi” en sık olarak birini harekete geçirmek için kullanılır. Örneğin: “Haydi gidelim!”

-*-*-

Çabukluk belirtisi: Bir işin hızla yapılmasını istemek için söylenir. Örneğin: “Haydi acele et!”

-*-*-

Kabul ve onama: Bazen bir durumu onaylamak veya kabullenmek için kullanılır.

-*-*-

Alay veya hafifseme: “Haydi oradan be!” gibi ifadelerde küçümseme veya alay anlamı taşır.

-*-*-

Hoş görme: Bazı bağlamlarda “boş ver” veya “önemsememe” anlamına gelir

-*-*-

“Haydi” kelimesi, Türkçe’deki “hay de!” ifadesinden türemiştir.
Tarihsel olarak 1600’lerden önceki eserlerde “hayde / hay de / haydi” biçimlerinde görülmüştür

-*-*-

Teşvik: “Haydi çocuklar, derse başlayalım.”
Çabukluk: “Haydi, otobüsü kaçıracağız.”
Alay: “Haydi canım sen de, buna kim inanır?”
Hoş görme: “Haydi, bu seferlik affettim.”

-*-*-

Bu kelime, “Kıbrıslıcaya”, “HADE” olarak dahil olmuştur…
Ve hem Kıbrıs Elencesi hem de Kıbrıs Türkçesi’nde aynı anlamdadır…

-*-*-

Çok daha farklı anlamlarda da kullandığımız olur…
Mesela bir futbolcu gol kaçırdığında, “hade be!” der ve hem şanssızlığa hem yeteneksizliğe aynı anda kızarız!
İsyan ederiz!

-*-*-

“Hayde gidelum” diyen Karadeniz ağzına karşılık biz “hade be gidiyoruk ha” diyebilirik – derik!

-*-*-

Birilerine çağrı yaparken de “kullanırık” bu........

© Yeni Düzen