Zincir mağazalar ve sömürü düzeni

ALİ OSMAN AYDIN

Türkiye’nin her yerinde şubesi olan marketlerde konuşulmaya değer bazı şeyler var.

O tür marketlere gittiğinizde personel azlığını siz de fark ediyorsunuzdur. Kocaman market birkaç kişi ile dönüyor genel olarak. Kasaya bakan kişi reyonlarla da ilgileniyor, sayımla da, mal indirmeyle de, müşteriyle de... Hatta temizliği de aynı kişiler yapıyor. Bunların birkaçının bazen aynı anda yapılması gerekiyor. Mal indirmek için kamyon yanaştığında kasada kuyruk olabiliyor mesela.

Çoğu markette kasalardan sadece biri açık oluyor. Çünkü diğer kişi bu işlerden birini halletmesi gerekiyor. En acımasız taraflardan biri de kasalarda sandalye olmaması! Kasiyerler işlemleri ayakta yapıyorlar. Çünkü oturmaları yasak! Yani oturarak çalışmaları! Çalışsalar bile oturmaları istenmiyor.

Bu tür marketlerde çalışanların geneli 18-25 yaş aralığındaki gençler. Bu tempoyla günde 8-12 saat haftada 6 gün çalışarak ancak asgari ücret düzeyinde bir para geçiyor ellerine.

Biz ağız alışkanlığında bu tablodaki şeye “çalışmak” diyoruz ama aslında bu çalışmak değil. Bu bir çeşit kölelik. Hatta diyebilirim ki kölelikten de kötü.

Sözünü ettiğimiz firmalar Türkiye’nin ekonomik büyümesinden en büyük payı alıyorlar. Perakende sektöründe en yüksek ciroyu onlar yapıyorlar. İlk akla gelen 5 firmanın yıllık ortalama kârı civarında. Yani işler tıkırında!

Zamanında bu........

© Yeni Akit