Uzun bir zamandır petrol ile alakalı ayrıntılı bir yazı yazmamıştım. Bu sebeple, hızla gelişen olayların çerçevesinde bir değerlendirmeyi paylaşmak istiyorum. Petrol, dünya ekonomisinin can damarlarından biri ama basmakalıp analizler yapmak yerine gelişmelerini hem tarihsel bir perspektiften hem de günümüzdeki etkileriyle ele almak lazım. Öncelikle, petrol fiyatlarından bahsederken aklımıza gelen o büyük krizleri hatırlayalım. Günlük hayatımızı etkileyen, şarkılara bile konu olan bu olayların aslında ne kadar derin kökleri olduğunu anlatmakla başlayalım: Petrolün tarihindeki en büyük dalgalanmalardan biri, 1973 Arap İsrail Savaşı sonrasında meydana geldi. O dönemde, OPEC ülkeleri petrol üretimini kısıtladı ve fiyatlar fırladı. 1973'te varil başına yaklaşık 3 dolardan, 1974'te 12 dolara yükseldi. Yani bir yılda üç kat bir artış anlamına geliyor. Bu durum, dünya genelinde enflasyonda patlamaya neden oldu. Sonraki büyük sarsıntı ise 2008 finansal krizi sonrası yaşandı. O dönemde petrol fiyatları, 2008 yazında 147 dolara kadar yükseldi. Bu artış, en büyük petrol ithalatçıları olan ABD ve Avrupa ülkeleri için tam anlamıyla bir ekonomik kâbus oldu. Ancak, 2009'da bu fiyatlar 30 dolara kadar düştü; böylece, küresel ekonomi de derin bir nefes aldı. Ancak bu rahatlama kısa sürdü. Geçen hafta Tomorrow’s Affairs'de çıkan bir makale bize 2012 ve 2019’daki olumsuzlukları tekrar hatırlattı. O zamanlarsa piyasalar, İsrail'in saldırılarıyla tetiklenen ve fiyat şoklarına sebep olan dalgalanmalara tanık olmuştu. Elbette o zamanlar, ABD’nin bölgedeki etkisi daha istikrarlı görünüyordu. Bugün ise, çok kutuplu bir dünyada, ne yapacağı belli olmayan bir ABD Başkanı var. Yani daha kırılgan bir zeminde hareket ediyoruz. Şimdi bugüne gelelim: İsrail'in İran'ın nükleer tesislerine saldırabileceği haberi sonrası petrol fiyatlarındaki keskin yükseliş tekrar başladı. Kısa sürede 66 dolara yükselmesini Tomorrow’s Affairs’de yayınlanan yazı “kısa vadeli bir piyasa tepki­si olarak değerlendirmeyin” diye uyardı. Demek ki, bu gelişme daha derin jeopolitik ve stratejik gerginliklere işaret etmekte. Analize göre şu an petrol fiyatlarında gördüğümüz durum, gerçekten de birçok riskin üst üste binmesinin sonucu. Mesela, küresel petrol ticaretinin kritik geçiş noktası olan Hürmüz Boğazı’nda tankerlere herhangi bir müdahale olması fiyatları anında yükseltebiliyor. Dolayısıyla gemi sahipleri, sigortacılar ve traderlar şimdiden ek primleri hesaplamaya başladılar. Sadece bu durumun........

© Türkiye