*Hükümdarların sözleri, sözlerin de hükümdarıdır, derler. Osmanlı padişahlarının hemen hepsi şiir söylemiş, içlerinden bu vadide yüksek sanatkârlar çıkmıştır. Osmanlı padişahları hükümdar olmasalar, her biri kudretli bir şair, hattat, âlim yahut sanatkâr olacak evsafı haizdi. Bu hususiyet, dünyada hiçbir hanedana nasip olmamıştır. Şiirde belki deha sahibi olanları yoktu, ama hemen hepsi güçlü bir iç âleminin habercisi olan, edebî kıymeti haiz manzumeler vücuda getirmişlerdir. "Kelâmü’l-mülûk mülûkü’l-kelâm" diye bir tabir vardır. Sultanların sözü, sözlerin de sultanı, demektir.

Başka dilde şiir söylemek

Osmanlı padişahlarının hemen hepsi şiir söylemiş, içlerinden bu vadide yüksek sanatkârlar çıkmıştır. Sultan I. Selim’in Farsça, Sultan III. Murad’ın Arapça ve Farsça divanları vardır. Bir kimsenin ana dili olmayan bir lisanda divan tertiplemesi, şairliğinin yüksekliğine delalet eder. Kanuni Sultan Süleyman, edebiyat tarihinde en çok gazeli olan şairdir. "Muhibbî" divanında 2779 gazel vardır. Ondan sonra gelen Zâtî’nin bile ancak 1825 gazeli vardır. Sultan II. Murad, III. Murad ve IV. Murad Murâdî, II. Mehmed, Avnî, II. Bayezid, III. Mehmed ve II. Mahmud, Adlî, I. Selim ve II. Selim, "Selîmî", I. Süleyman, "Muhibbî", I. Ahmed, "Bahtî", II. Osman, "Fâris", II. Mustafa, "İkbâlî", III. Mustafa, "Cihângîr", III. Ahmed, "Necîb", I. Mahmud, "Sebkatî", III. Selim, "İlhâmî" mahlaslarını kullanmışlardır. Osmanlı Devleti’nin ikinci kurucusu Çelebi Sultan Mehmed, şiirleri antolojilere girmiş ilk padişahtır. Gazeli şu parlak beyit ile başlar: Cihân hasm olsa Hak’dan nusret iste! Erenlerden duâ vü himmet iste! Fatih Sultan Mehmed’in her tarzda şiiri vardır. Şu mısrası fevkaladedir: Sâkiyâ mey ver ki bir gün lâlezâr elden gider Erişir fasl-ı hazân, bâğ-ı bahar elden gider

Aşk insanı söyletir!

Sultan II. Bayezid’in şöyle başlayan münacatı, aynı zamanda samimi bir tevazunun pek güzel bir numunesidir: Hudâyâ! Hudâlık sana yaraşır Nitekim gedâlık bana yaraşır Çü sensin penâhı cihân halkının Kamudan sana ilticâ yaraşır (Ey Allahım, efendilik sana, dilencilik bana yakışır. Sensin dünyanın sığındığı. Bize de ancak sana sığınmak yakışır.) Yavuz Sultan Selim Türkçe şiir yazmamıştır. Türkçe birkaç beyit kendisine atfedilirse de doğru değildir. Cihanı önünde diz çöktürmüş bir padişahın aşkın karşısındaki hâlini anlatan şu kıtanın ona ait olması muhtemeldir: Merdüm-i dîdeme bilmem ne füsûn etti felek Giryemi kıldı füzûn eşkimi hûn etti felek Şîrler pençe-i kahrımdan olurken lerzân Beni bir gözleri âhûya........

© Türkiye