Yermük Savaşı’nda dünyanın en güçlü Kralı Heraklius’u hezimete uğratırlar. İmparator “Elveda Suriye” der ve Ruha'ya (Urfa) kaçar. Hazreti İyad peşini bırakmaz, kâbusu olur âdeta. İmparator "elveda Ruha" der Antakya'ya sığınır bu defa. Hazreti İyad'ın nefesi yine sırtında: “Elveda Antiokya!” Hazreti İyad Malatya'ya kadar kovalar şehri kuşatır ve cizyeye ikna eder sonunda. Suriye neresi? Malatya neresi? İyad (radıyallahü anh) doğma büyüme Mekkelidir. Peygamber Efendimizle aralarında 11 yaş vardır. Hazreti İyad, dervişmeşreptir, Tebük Seferinde payına düşen ganimeti aldığı gibi fukaraya dağıtır… Mübareğin ismini İyaz ve İyad gibi farklı şekillerde yazanlar var. Bu Latin alfabesinde “dat” harfinin karşılığı olmadığından. Efendim, İyad (radiyallahü anh) doğma büyüme Mekkelidir. Fihroğullarından. Peygamber Efendimizle (sallallahü aleyhi ve sellem) 11 yaş vardır aralarında. Ne zaman Müslüman olduğunu bilmiyoruz. İbn-i Hacer hazretleri, 2. Habeşistan Hicretine (616) iştirak ettiğini, Bedr, Uhud ve Hendek gazvelerine katıldığını yazar. Hudeybiye'de (6/627) semure ağacı altında biat ettiği sabit, “müttefikun aleyh” gün gibi aşikâr. Kaza umresinde de veda haccında da Peygamber Efendimizin yanında... Hayber, Mu'te, Mekke'nin fethi, Huneyn, Tebük seferlerinde yalın kılıç ön safta. Server-i Kâinatın dar-ı bekaya irtihalinden sonra irtidat hadiseleri patlar. Hazreti Ebû Bekir şefkati ve dirayeti ile ümmet-i Muhammedi derler toparlar. İyad bin Ganem, o devirde canla başla çalışır, nereye yollansa koşar. Bilahare Hâlid bin Velîd ile Hîre’de buluşup Dûmetülcendel’i (Yemen, Irak, Suriye kavşağında sulak bir belde, sarp bir kale) ele geçirir. Vali tayin edilir buraya. Amca oğlu Ebû Ubeyde bin Cerrâh onu Dımaşk’ın (Şam-ı şerif) fethinde (14/635) süvari birliklerinin başına koyar.

ELVEDA MALATYA

Yermuk ise ölüm kalım savaşıdır; kendilerinden katbekat büyük Bizans ordusu ile karşılaşırlar. Halid bin Velid orduyu 38 bölüğe ayırır, başlarına Amr ibni As, Yezid bin Süfyan, Ebu Ubeyde ve İyad bin Ganem gibi komutanları koyar. Heraklius tedirgindir, bir casusunu Müslümanların arasına sokar. Casus dönüp gelir ve şöyle der: “Efendim bunlar zulmün değil, adaletin yanındalar, harama uzanan eli koparırlar, velev ki halifenin oğlu bile olsa. Ruhbanu'l leyl ve fursanü'n-nehar'dırlar (gecenin rahibi abidi, gündüzün mücahidi) ve bizim yaşamayı istediğimizden fazla ölümü arzularlar.” Nitekim Yermük Savaşı’nda (15/636) dünyanın en güçlü Kralı Heraklius’u hezimete uğratırlar. İmparator “Elveda Suriye” der ve Ruha'ya (Urfa) kaçar. Hazreti İyad peşini bırakmaz, halkayı daraltır, kâbusu olur âdeta. İmparator "elveda Ruha" der Antakya'ya sığınır bu defa. Hazreti İyad'ın nefesi yine sırtında: “Elveda Antiokya!” Hazreti İyad Malatya'ya kadar kovalar şehri kuşatır ve Cizye'ye ikna eder sonunda. Suriye neresi? Malatya neresi? Anadolu toprakları yol olacaktır bundan sonra.

SULHTAN YANA

Hazreti İyad, Kudüs’ün fethine de katılır (16/637), ertesi yıl Ebû Ubeyde bin Cerrâh ile Halep'e yönelir, anlaşma imzalatır tekfura. Dönekler yan çizince tekrar üzerlerine gider ve teslim alır bir daha. Canlarını yakmaz, sadece anlaşmayı yeniletir eski şartlarla. Antakya seferinde öncü kuvvetlerin komutanıdır, oradan Menbic’e geçer, kan dökmekten kaçar, sulh yolunu yeğ tutar. Nitekim Ra’bân (Araban) ve Dülûk eşrafı ile de oturur masaya. Hazreti Ömer onu Humus, Kınnesrîn ve el-Cezîre valiliğine getirir, bölgenin fethiyle vazifelendirir. İyâd (radıyallahü anh), Hicri 18 yılında 5 bin kişilik bir kuvvetle yola çıkar, birkaç günlük kuşatmanın ardından Rakka’yı teslim alır. Sonra Ruha’yı (Urfa) sıkıştırır. Bizans çürümüş çekilmiştir ama tekfurlar (kale beyleri) koltuğu bırakmaz. Bey, beyhude direnmeye kalkar, sonra bakar ki........

© Türkiye