Osmanlı İmparatorluğu'nda Türk Ulusalcılığı ve Türk Milliyetçiliğinin Başlangıcı Konusunda İngiliz Yorumu

Mehmet Akif Erdoğru

1919 yılında İngiliz Hariciyesine sunulan ‘Türklerin Yükselişi, Panturan Hareketi, Şubat 1919, İngiliz Dışişleri Bakanlığı Tarih Bölümü Yönetiminde Hazırlanan El Kitapları’ başlıklı küçük bir eserde, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Türk Ulusalcılığı ve Türk Ulusalcılığının Başlangıcı konusu işlenmiştir ( s.15-19). İngilizler bu konuyu 1919 yılında şöylece irdelemişler: ‘Eğitimli bir filolog, Hint-Avrupa dil ailesiyle karşılaştırıldığında, tüm Turan dillerinde bir yapı birliğinin farkında olabilir, ancak Osmanlıcaya yeni başlayan biri için, Türk dil grubuna ait olan kendi dili ile Macarca olan Ugro-Fin dili arasında gözle görülür bir ilişki yoktur. Öte yandan, çeşitli Türk lehçelerinin birbirleriyle olan ilişkisi herkes için açıktır. Bu, haritada nehir, dağ ve şehir adlarında görülebilir. Türkçe konuşan halklar, Avrupa'da Türkiye'den başlayarak Anadolu, Transkafkasya, Kuzey İran ve Afganistan üzerinden Orta Asya ve Çin Türkistanı'na (Doğu Türkistan) ve daha kırık bir zincir halinde Karadeniz'in kuzey kıyıları boyunca Bulgaristan, Dobruca, Kırım, Volga eyaletleri ve Sibirya üzerinden Arktik Okyanusu çevresine kadar uzanır. Slavlardan daha geniş ancak daha az yoğun bir alanı kapsarlar; Dolayısıyla, Pan-Turancılık, Osmanlı Türkleri arasında ortaya çıkan bir Pan-Türk hareketi anlamında, Osmanlı Türk ulusçuluğunun ayrılmaz bir parçasıdır ve ancak onunla bağlantılı olarak anlaşılabilir. Farklı Türk lehçeleri, farklı Slav dillerinin herhangi birini konuşan herhangi biri için olduğu kadar tüm Türkler için de kolayca anlaşılabilirdir. Bu nedenle, Osmanlı Türklerinin dilsel olarak uluslarının bilincine varır varmaz, aynı zamanda diğer Türkçe konuşan halklarla olan yakınlıklarının da bilincine varmaları doğaldı; tıpkı ayrı Slav halklarının ulusal canlanmasının aralarında ortak bir Panslavizm duygusu yaratması gibi. Ulusalcılık bilinci, tıpkı 'Pan-Turan' kelimesi gibi, Osmanlılara Avrupa'dan gelmiştir.

Osmanlı İmparatorluğu, ulusal bir devletin tam tersi olarak kurulmuştur. Adını, içinde yaşayan herhangi bir halktan değil, onu kuran Osman Bey’den almıştır. Osman ve kabilesinin Türk olduğu doğrudur ancak onlar Anadolu'daki bir düzine Türk devletinden sadece biriydiler ve Türk komşuları en büyük rakipleri ve düşmanlarıydı. Güçlerini Avrupa'da fetihlerle sağladılar. En iyi vergi ödeyenleri Hristiyan tebaalarından, daimi orduları Hristiyanlıktan dönenlerden, en sadık destekçileri din değiştiren........

© tarihistan.org