Osmanlı idaresinin Medine’de dağıttığı ‘atıyyeler’

Mehmet Akif Erdoğru

Osmanlı idaresinin Medine’de egemenlik kurma ve devam ettirmesinin en önemli yollarından biri Mescid-i Nebevi personeli ile Medine’nin ileri gelenlerine ayni ve nakdi hediyeler vermesiydi. Topkapı Sarayı Arşivi belgeleri arasında Ekim 1539 tarihli Mekke kadısı Muhammed bin Muhammed Necibüddin al-Sahavi al-Maliki’nin İstanbul’a göndermiş olduğu Arapça bir surre defteri (D.3644.1) bulunmaktadır. Bu defterdeki verilere göre, 1539 yılında Medine’de ribatlarda kalanlar hariç olmak üzere 3505 kişiye surre dağıtılmıştı. İslam dünyasının her yerinden gelerek Medine’de ribatlarda kalan Müslümanları da hesaba katılacak olursak, bu rakam yaklaşık beş bin kişiye ulaşır. Osmanlı idaresinden yüksek miktarda surre kabul edenler, başta Medine emiri olmak üzere Medine’de ikamet eden dört mezhep kadıları (Hanefi, Maliki, Şafii ve Hanbeli kadıları), şeyhler ve seyyidlerdir. Medine kalesi komutanı (dizdar), Harem-i şerifte görevli personel, Medine’ye su sağlayan Aynızerka suyunun görevlisi (nazır), belli İslami tarikatlara mensup insanlar Müslümanlar, ribatlarda kalanlar ile ileri gelen ailelere mensup insanlar da surre kabul edenler arasındadır. 1539 yılında Medine’deki Hanefi kadısının ismi Celaleddin’dir. Maliki kadısının ismi ise Şihabeddin Ahmed’dir. Hanbeli kadısı İbrahim al-İskenderi iken Şafii imam kadısının ismi de Fethüddin bin Salih’tir. Söz konusu defterdeki liste........

© tarihistan.org