İngilizlerin gözünden ‘Osmanlı İmparatorluğunda Türkleşme Beklentileri’

Mehmet Akif Erdoğru

Şubat 1919’da, Türk Ulusal Hareketi başlamadan önce, İngiliz Hariciyesi için hazırlanmış bir el kitabı Türk Dilinin Pan Turancılık açısından oynamış olduğu rol konusunda önemli bilgiler içerir. ‘Türklerin Yükselişi, Panturan Hareketi, Şubat 1919, İngiliz Dışişleri Bakanlığı Tarih Bölümü Yönetiminde Hazırlanan El Kitapları, s. 37 (The rise of the Turks the pan-Turanian movement, February 1919, handbooks prepared under the direction of the historical section of the Foreign Office)’ başlığını taşıyan bu küçük eserde, tarihte Anadolu’da gayri Türkleri Türkleştirmede Türk dilinin oynadığı rol tahlil edilmiştir.Bu konudaki öneri e tespitler şu şekildedir: ‘Türkiye dışındaki Türkçe konuşan dünyaya yönelik olarak yapılan bir araştırma, Osmanlı irredantizminin (Osmanlı ülkesi dışında yaşayan Türkleri gerekçe göstererek yayılma siyaseti) ancak Rusya'nın parçalanması durumunda ciddi bir olasılık haline geleceğini gösteriyor. Pan-Turancılığın diğer amacını incelemek gerekiyor: Osmanlının Asya topraklarındaki gayri Türk ulusların Türkleştirilmesi ki, bu topraklar artık Anadolu ile sınırlı görünüyor. Türk dili büyük bir canlılığa sahiptir. Türkçe konuşan halklar nereye gitseler, kendilerini manzaraya kazırlar; dağların, nehirlerin ve şehirlerin Türkçe isimleri (her ne kadar monoton ve hayal gücünden yoksun olsalar da) eski isimlendirme sistemini ortadan kaldırma eğilimindedir. Türklerce fethedilen halklar, Türklerle evlenmeseler ve atalarının kültür ve dinlerine kıskançlıkla bağlı kalsalar bile, Türkçeyi ev dili olarak kullanmaya başlarlar. Bu süreç, savaştan önce Anadolu'da barış içinde gerçekleşiyordu. Kilikya Yaylaları'ndaki Ermeniler arasında bu süreç neredeyse tamamlanmıştı. Yerel dilleri Ermenice yerine Türkçeye dönüşmüştü. Kayseri bölgesindeki Rum yerleşim........

© tarihistan.org