Diğer

14 Haziran 2025

İran’ın bir gün nükleer silâh sahibi olması İsrail için yirmi yıldır varoluşsal bir tehlike olageldi. Bunun böyle olmasının nedeni İran’ı 1979’dan bu yana yöneten İslamcı rejimin “kurulu düzeni bozucu” niteliğiydi.

Zira İran’ı yöneten mollalar ve devrim muhafızları sürekli amaçlarının İsrail’i ortadan kaldırmak olduğunu açıkladılar. Belki iç kaygılarla nükleer müzakerelere devam ederken bile böyle davranmaktan geri durmadılar.

İsrail’in teknolojik, askeri ve istihbari üstünlüğü açık. Buna karşı İran asimetrik bir güç olarak Gazze (Hamas), Lübnan (Hizbullah), Irak (Kataip Hizbullah, Ashaip ül Hak vb.) ve Yemen’e (Ansarullah/Husiler) kendi denetiminde milis güçleri üzerinden ulaşan bir bölgesel askeri iş birliği ağı ve siyasal hegemonya kurmuştu.

Bugün İran’ın nüfusu 90 milyonu aşmışken, İsrail’in nüfusu 10 milyona ulaşmıyor. İsrail’in yüzölçümü 22 bin km2 iken İran’ın yüzölçümü 1 milyon 648 bin km2. Petrol zengini İran’ın kişi başına düşen milli geliri USD 5.300 iken İsrail’inki USD 44.300 düzeyinde. İran’da “İslam devrimi” olduğunda bu rakam USD 2.350 iken aynı yıl İsrail’inki İran’ın bugün gelebildiği düzeyden biraz fazlaydı: USD 5.800.

Trump’ın ilk döneminin sonlarında 2020’de ABD Devrim Muhafızları’na bağlı Kudüs Tugayı komutanı Kasım Süleymani’yi Bağdat’ta öldürerek sahneyi kurdu. Ayrıca ABD tersten de Irak’ta Saddam Hüseyin’in BAAS diktatörlüğünü 2003’te devirerek İran’ın önündeki en güçlü duvarı ortadan kaldırmıştı: Niyet bu değilse de akıbet öyle olmuştu.

Hamas’ın Gazze’den düzenlediği 7 Ekim 2023 terör saldırısına İsrail orantısız güç kullanarak ve nihayet toptan yıkıma hatta soykırıma varan bir askeri yanıt verdi. Hamas belki bir kalıntı ya da “marka” olarak halen ayakta ama Gazze artık yok. Hizbullah Suriye’den atıldı ve Lübnan’da da liderleri öldürüldü, milis gücü çok zayıflatıldı.

Dolaylı yoldan bir diğer tehdit unsuru Suriye’de baba-oğul Esad’ların BAAS diktatörlüğü de devrildi. Suriye’nin askeri gücü yok edildi. İran’ın Lübnan’a uzanan lojistik hattı kesildi. Suriye İran’a ve İranlılara HTŞ tarafından bilfiil yasaklandı. Irak’taki İran uzantıları da kıpırdanamaz halde: Ne Suriye’ye geçebiliyorlar ne Irak’taki son kalan bir tutam ABD askeri varlığını hedef alabiliyorlar.

Bunların tümü İsrail için “taktik” tehditlerdi. Artık sıra asıl “stratejik” tehdit olan İran’ın nükleer silâh üretebilme imkân ve kabiliyetinin ortadan kaldırılması ile belki ve kuvvetle muhtemelen İran’daki 45 yıllık molla rejiminin devrilmesine geldi. Önce 2024 sonbaharında İsrail İran’ın hava savunma sistemlerini vurarak büyük ölçüde imha etti.

İsrail’in bu tutumu yeni değil. Bu olasılığın engellenmesi için on yıllardır hazırlık yaptığı da biliniyor. Nitekim İran’a güncel müdahalesinin de uzun süredir planlanıp, hazırlandığı belli. Zamanlamayı tetikleyen ile yukarıda sayılan hazırlık adımlarının yani ortam ve bağlamın uygunluğunun yanı sıra bazı başka gelişmeler de oldu.

UAEA daha 2020’de İran’ın uranyumunu yüzde 62 oranında zenginleştirdiğini ve nükleer programını yalnızca sivil amaçlar için yürütmediğine ilişkin güçlü şüpheler bulunduğunu raporlamıştı. İsrail saldırısından günler önce de nükleer silâh eşiğine artık ramak kaldığını açıkladı.

Ayrıca içeride de Netanyahu ultra Ortodoks haredilerin askerlik hizmetinden muafiyetlerini muhafaza ederek koalisyonundaki........

© T24