Diğer

12 Mayıs 2025

Ülkemizde yaklaşık 5 milyon engelli yurttaşımız bulunmaktadır. Zaten oldukça zor olan yaşam koşulları bir de engelle karşılanırsa daha da zorlaşmaktadır.

Engel(lilik) farkındalığı yaratma adına her yıl 10-16 Mayıs günlerinde Birleşmiş Milletlere üye 156 ülkede -ülkemizde de- muhtelif aktiviteler yapılmaktadır. Belirtmemde fayda var ki en azından bir farkındalık yaratması adına önemsediğim bir husus bu.

Engelli hakları adına Anayasamızda hükümler bulunmaktadır. Anayasamızın 42’nci maddesi ile eğitim öğretim hakkı; 50’nci maddesi ile de “Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.” denilerek engellilerin iş yaşamında korunmaları devletin temel görevlerinden biri olarak düzenlenmiştir. Ayrıca Anayasamızın 61’inci maddesi “Devlet, sakatların korunmalarını ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirleri alır” şeklindedir.

Bu kapsamda engelli yurttaşlarımızın eğitimden yoksun bırakılmamaları ile çalışma hayatında onlara özgü düzenlemelerin yapılması sosyal devlet gereğidir.

Vergi İdaresi de engelli yurttaşlarımızın elde ettikleri gelire, sahip olacakları konut ve taşıtlara ilişkin muhtelif muafiyet/istisna hükümleri getirmiştir. Gelir vergisi, emlak vergisi, katma değer vergisi, özel tüketim vergisi, motorlu taşıtlar vergisi ve gümrük vergisinde bu kapsamda muhtelif düzenlemeler bulunmaktadır. Ancak bu düzenlemeler maalesef yeterli değildir.

Bu düzenlemeler hakkında genel bilgi vermeye çalışayım.

Engellilik derecesi yüzde 90 veya daha fazla olan malul veya engelliler tarafından 10 yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı ÖTV’den istisnadır. Bu istisnadan yararlanmak için, taşıtın özel tertibatlı olması ve malul veya engellinin taşıtı bizzat kullanması şartı aranmaz. Engel sebebinin önemi bulunmamaktadır. Görme, işitme, konuşma veya ortopedik olabileceği gibi zihinsel engelliler veya böbrek rahatsızlığı olanlar da bu istisnadan yararlanabilmektedir.

Yapılan son düzenlemeler kapsamında:

- Engelliler için ÖTV istisnasının uygulanabileceği araçların değer sınırı (KDV-ÖTV dahil fiyat) 1.591.200 TL’den 2.290.200 TL’ye yükselmiş,

- Engelliler için ÖTV istisnası uygulanabilecek araçlarda üretimde yüzde 40 yerlilik oranı bulunması zorunluluğu getirilmiş ve

- Engelliler için ÖTV istisnası uygulanarak taşıt alındıktan sonra 10 yıl süre ile bu haktan tekrar yararlanılamama şartları getirilmiştir.

- Buna göre medyada ÖTV istisnası ile alınan taşıtın 10 yıl geçmeden satılması halinde ÖTV aranacağı yönünde haberler yapılmış ise de alınan aracın ÖTV ödenmeden satış süresi 5 yıl olup bu hususta değişiklik yapılmamıştır (5 yıldan 10 yıla çıkan satabilme süresi değil, tekrar istisna ile araç alabilme süresidir).

Engelliler için ÖTV istisnası uygulamasında, Gelir İdaresi Başkanlığı yüzde 90 oranı altındaki engellilerle ilgili özel tertibatlı araç ibaresini sadece aracın “gaz, fren, debriyaj” aksamındaki tertibatlar olarak değerlendirmekte ve bunlar dışındaki tertibatlar için istisnaya izin vermemektedir (örneğin işitme engelliler için söz........

© T24